Рәхмәт сиңа, язмыш

Илсөяр нишләргә белмичә, әле кызларына,әле Мулланурга карады.
Нишлик, балалар? Нишлииик?
Аның йөзенә күтәрелеп карарлык та түгел иде.Күзләренә кунган ачы сагыш мизгел эчендә бөтен бер гаиләне биләп алды. Әле генә көлеп торган өйнең һәр почмагына кара кайгы кереп кунаклады.
Яше узып барганда,инде башлы-күзле була,дип сөенгән идем бит,җаннарым.Ниләр генә булды соң әле бу? Ниләр генә булдыы?
Туктале,Илсөяр,диде үзе дә утлы күмер өстендә "басып"торган Мулланур.Әйдәле,Гүзәлләргә барып кайтыйк.Кода буласы кеше белән киңәшләшик әле.Бәлки, никахны икенче атнага күчерербез.Чынлап та,әллә ничек килеп чыга бит.Берәүләр улларын әҗәлдән саклап ятканда,без никах ясыйбыз.Җитмәсә,монда Илшатның бәйләнеше бар...
. .Председатель аларны капка төбеннән үк каршы алды.Беләм, Мулланур,беләм,диде ул авыр сулап.Илшатны алып киткәннәрен кызым әйтте.Матур килеп чыкмады әле бу.Яшьләр кызганыч.Гүзәл дә ,әнә елаудан туктамый.
Ләкин бит,Илшатның гаебе юк.Теге җен малай үзе пәке күтәреп, улыбызның кайтканын көтеп торган.
Шулаен,шулай да.Ләкин, Маннурның хәле авыр,диләр әле.Үлеп китә күрмәсен инде. Җитмәсә,әнә кемдер нәрсәдер күргән дә бугай.Мин танышыма шалтыраткан идем.Тикшермичә булмый,диләр.
Әлбәттә инде, әлбәттә.Ничек тикшермәсеннәр.Очына чыгарга тиеш инде органнар.
Ә менә бу вакытта Маннурның әтисе,Илшатны барыбер төрмәгә тыгам ,дип җикеренгәнен,бер мескен малайга акча бирәм,свидетель бул, дип,үз ягына аударганын,берәү дә белми иде әле.Имеш,теге егет Илшатның:Маннур юлымда очраса үтерәм,дип әйткәнен ишетеп калган икән.Һәм бер ике көннән шушы хәл килеп чыккан да инде.
Шул көннән башлап,Илшат өстенә кара ялалар ява башлады да инде.Никах уздыру турында уйларга да бирмәделәр.Хәттә, әле, очрашырга да рөхсәт бирмичә интектерделәр.
Председательнең танышлары күп булса да, берсенең дә бу эшкә тыгыласы килмәде.Илшатның гаебе көн кебек ачык, пәке аның кулында булган, аннары бармак эзләре дә аныкы гына.Нәрсәдер сорашырга Маннур аңсыз,хәл әчендә ята.
Җитмәсә, теге авыл егете Илшатның Маннурны үтерәм,дип янаганын "ишетеп"калган.Күпме генә сорасалар да,ул да үз сүзеннән кайтмады.Ишеттем, и все.
Шулай итеп, йөри торгач,Маннурның әтисе тәки үз дигәненә иреште.Иртәгә өйләнәм,дип сөенеп йөргән бер гаепсез Илшатны биш елга утыртып та куйдылар.
Ике авыл халкының үтенеп язган гаризалары да, әти әниләренең,сөйгәненең күз яшьләре дә ярдәм итмәде.Шундый дәрәҗәле кешенең дә сүзе үтмәде,дип,Мулланур булачак кодасына эчтән генә үпкәләп тә куйды әле.
Сөйләшеп тормагандыыр,дип уйлады ул.Сөйләшсә сүзе үтми калмас иде барыбер.
Ләкин,ни дисәң дә кирегә юл юк шул.Әллә ,ул вакытларда да акчалы кешеләрнең сүзләре үтемле булды микән? Чөнки,теге бай Казандагы зур кешеләргә чыккан икән,дип, пышылдаган кешеләр булды.Моның суд әшләренә кагылышы булдымы,юкмы билгесез..Ә менә әллә язмыш ,әллә ялгыш дип,тиздән туганлашабыз, дигән ике гаиләнең ак хыялларын кара карга урлады.Авыр, бик авыр иде аларга.Илсөяр белән Мулланурның тел астыннан йөрек даруы төшмәде.
Нинди гөнахларыбыз булды микән,Мулланур?дип үкседе Илсөяр.Шундый акыллы,бер гөнахсыз баланы саклап кала алмадык бит.Беренче балабызны югалтканнан бирле, йөрәк болай да яралы,болай да лепердәп кенә тора бит инде.Әтисее?
Мулланурның үзенең дә җаны әрни иде.Бик теләсә дә,ул да хатынын юатыр сүзләр тапмады. Бары:Күрәчәктер инде, Илсөяр, түзәргә кирәк, дия генә алды.
Ә мәктәпкә ничек барасы булыр? Малае төрмәдә утыра, үзе укытып йөри,димәсләрме?
Син нәрсә сөйлисең, хатын?Илшатның бер гаепсезгә утырганын барсы да белә бит.Рәхәтләнеп укытырсың.Кешеләрдән куркып яшик мени инде хәзер.
Белмим, Мулланур, нәрсәләр генә әйтсәм дә, белмим.Күрәчәктер инде..Шулай шул, күрәчәкне күрми,гүргә кереп булмый дип,бик белеп әйткән борынгылар.
.... Күрәчәкме бу,язмышмы? Әллә боларның икесе дә бер нәрсәме.Әллә инде шул ялгышуларны да язмыш диябезме?Билгесез, бу сорауларга төгәл генә җавап бирүче дә булмастыр мөгаен.Яшибез, ялгышабыз,үкенәбез.
Илшатның да,әле ни булганын төгәл генә аңлап бетермәсә дә,үкенүдән үзәге өзгәләнде.Әх, әти :-машина белән генә барып кайт,дип күпме әйтте югыйсә,дип үрсәләнде ул.Бу хәлләр бәлки булмас та иде.Тыңламадым шул.Тыңламадыым. Ике кеше үтергәннәргә дә сигез тугыз ел биргәннәре бар.Ә монда, үземне яклаган өчен биш ел.
Шулай итеп, Илшатның хыяллары бәллүр савыттай ватылып,чәлпәрәмә килделәр.Ләкин ничек кенә авыр булмасын, Аллах тагәлә кешегә өмет,дигән шифа биргән.Менә шул өметләр,җилдә сынмаска,егылсаң торырга ярдәм итәләр дә инде.Илшат та, судның бу карары белән берничек тә килешмәде.Килешмәде дә,бирешмәде дә ул.Ул да Аллах тагәлә ярдәме белән, тиздән ,бик тиздән төрмәдән чыгарга өметләнде.Барыбер дөреслек җиңеп чыгарга тиеш,дип уйлады ул.Һәм менә шул өметләре,маяк булып алга таба яшәргә көч бирделәр дә инде аңа.
Ә менә,ни генә булмасын,кайгы киләме,шатлыкмы, вакыт дигәннәре,ашыга-ашыга сәгать телләрен алга әтәләр.Инде әнә, Илшатны төрмәгә озатуларына да ун көн була.Ун озын-озын кайгылы көн,ун йокысыз борчулы төн.
Әнә шулай көн артыннан көн узса да,Мулланур белән Илсөяр кызлары Галиягә бу хәбәрне ничек җиткерергә белмичә аптырап беттеләр.Ахыр чиктә, өч ел дип,алдарга булдылар.Биш ел,дисәк бөтенләй нишләргә белмәсләр,диде Илсөяр.Безнең күз яшьләре дә бик җиткән.Маннур исән-сау бүлнистән чыкса, малайны да бәлки чыгарырлар.Арулана башлаган ,диләр бит.Ходай рәхмәтеннән ташламас әле.Мулланур,син ничек уйлыйсың?
Мин дә шулай дим,хатын.Ул биш елны да судья түгел, теге байның акчалары бирде инде аны.Чыгарырлар, Аллах бирса, менә күрербез, ел да булмас әле.Күргәннәребез бер куркыныч төш кенә булып калыр.Илшатны гына шушы тирәдә калдырсыннар иде хет.Баргалап йөрергә дә якын.булыр иде.Аннары,Гүзәлебез кире уйламасын,Илсөяр.Бергә бергә җиңелрәк булыр,дип әйтәм.
Ташламас, Мулланур, ташламас.Бик яратышып йөрделәр бит.Әтисе, әнә, кызыбыз елый да елый ди.Сагынадыр инде, балам.Кайлардан килеп кагылды бу язмышның ачы сынаулары.Сабыр,рахман.
Әнә шулай,йөрәк әрнүләре белән , табигать әкренләп көзгә керергә әзерләнде.Илшатның,сөенә сөенә йөргән басуларында сап сары башаклар тулышты,ялт йолт арыш камчылады.Юл читләрендә үскән зәп-зәңгәр күкчәчәкләр кояшка үрелделәр.Туганнары,якыннары гына түгел,агроном егетне гүя, иркен басу кырлары да юксыналар сыман иде.Әнә бит алар да,талгын гына искән җилдән ямансулап башларын чайкыйлар,юл читендә үскән үләннәр үбәргә теләгәндәй тузанлы юлларда калган аяк эзләренә үреләләр.
Эх,син язмыш!Нигә шундый соң син? Нигә кайчакта назлап,шатланып кочагыңа аласың да,нигә көтмәгәндә яңакка сугып, аңны аласың?
Шулай,дуслар, дөньяларда без белмәгән,аңламаган нәрсәләр,серләр бик күп шул.Язмышның бу ачы сынауларын да ничек кабул итәргә? Эшләгән гөнахларыбыз өчен дипме ,әллә инде киресенчә..Юк, юк мондый сорауларга төгәл генә җавап юктыр ул.Бары тик,беребезгә дә авырлыклар күрергә язмасын да,барыбызны да рәхмәт фәрештәләре үз канатлары астына алып,Аллахка шөкер!-дип яшәргә язсын.Ә инде, көтмәгәндә
кемнеңдер ишеген кайгы җиле чиртсә, андыйларга күркәм сабырлык насыйп булсын.Әйе, ул вакытларда сабырлык бик кирәк була икән инде ул .Чөнки ул күрәчәк, кайгы дигәннәре гомер буе ялгыз йөрмиләр.Башта бер килеп,җаныңны тарткалый.Монсына түзде бит бу дип, елан сыман әкрен генә яңадан сиңа шуыша.
Менә Мулланур абзыйны да язмышның ачы җилләре кайчаннан бирле сынап-сынап киләләр.Башта бер газизен су тартып алды, менә хәзер олы улын ирегеннән мәхрүм иттеләр.Ә ул,сабыр итеп,матур гына яши бирә.Язмыш сынауларына да бирешергә уйламый.Томана ятимә кызны да назлап үстереп,бәхетле тормыш бүләк иттеләр.Шуның белән бетсен иде лә ул,күрәчәк дигәннәре.Юк шул, юук.Язмыш дәфтәрен язучылар без түгел.Әйткәнемчә,без бары яши яши, шул битләрне ачып укучылар гына.

Хикәянең авторы: Альфира Кадырова-Гайфутдинова.

Дәвамы бар.