Ә кулыңда синең сирень иде

ИЛЛЕ ҖИДЕНЧЕ БҮЛЕК

Айрат, матурым! Җүләр мәллә син? Бу гомер хат көтеп, үләм дип торам бит инде миин!Альбина учлары белән сөенечтән бәреп чыккан күз яшьләрен сөртеп, ашыга-ашыга хатны ачты...Анда кыска гына язылган сүзләрне башта аңламыйча, аннары яңа баштан кабат-кабат укыды ул.Әйдә, дуслар гына булып калыыйк...Нәрсәәә? Без нәрсә, дошманнар шту ли? Көләсеңме суң син Айрат, ничек инде башканы яратам.Ә миин?Мин нишлим? Берни аңышмыйча бер хатка, бер конверт тышындагы таныш часть номерына карады Альбина.Томанлана башлаган күзләрен сөрткәләп, конверт эчендәге фотоларны кулына алды.
Хәзер Айратның хәрби киемдәге фотоларын карыйм дигәндә генә , Алисаны кочаклап , үбеп төшкән фотоларын күреп , күз аллары караңгыланды.Гәүдәсе үзен тыңламыйча ,кул аякларын тоймады ул. Димәк Зилә апа үз дигәненә ирешкәәән.Димәк...Аңын югалта барган бер мәлдә, Зиләнең ямьсез итеп үкергән тавышын гына ишеткәндәй булды да, күзләрен йомды Альбина.Син тирес корты, минем килен булам дип йөрисеңме әллә, Айрат үз тиңенә генә өйләнәячәк , аңладыңмыыы?! Аңладыңмыыыыы?!!...
Яраткан дәү әнисенең кочагында күзләрен ачты Альбина.Әбисе белән кочаклашып, икесе байтак вакыт сүзсез утырды алар.Фәгыйлә әби яшьлеген уйласа, оныгының уенда сиреннәр иде.Ә кулыңда синең сирень иде...Менә шуның өчен уйлап таптыкмы инде без порольне?Миннән көнләшкән булып йөрдең бит әле..Альбина нидер әйтергә теләп авызын ачты.Ләкин сүзләр генә ,кипкән иреннәрдән чыгып җитми ярты юлда бүленеп калдылар.Шуны сизгәндәй ачы , тозлы күз яшьләре алсу иреннәргә таба тәгәрәде.
Дәү әни, диде Альбина ниһаять.Яшен ташыбыз да, тегеп куйган миләш ботагы да ярдәм итмәдеее.Кара әле менә моңа, кара әле? Күзлек кирәкми монда, дәү әни.Айрат бу, ә янында минем урында Алисә тора.Тора гына да түгел, кочаклашып, үбешеп торалар.Я-ә , дәү әни, миңаа, миңа нишләргә сууң?Дәү әнии..
Фәгыйлә әби, җыерчыклы, сөяк бармаклары белән оныгының күз яшьләрен сөртте, чуалып төшкән чәчләрен колак артына кыстыргандай итте.Ләкин нидер әйтергә, кызын ничек итеп юатырга сүзләр тапмады ул.Бары үзенең дә, инде яшьләре күптән кипкән сөйкемле күзләренә көмештәй яшьләр тулды.
Юук, балам.Юк.Бозым түгел буу.Сезгә бервакытта да тияргә тиеш түгел иде ул зәхмәт.Ниндидер без белмәгән бүтән сер бар монда, диде Фәгыйләтти, күзләрен билгесезлеккә төбәп.Нужели Айратны тозакка төшергән теге ике юха елан?Тикмәгә таныш генераллары янына озатмады инде алар, алдан булган планнары, алдаан.
Дәү әни, ә мин сизгән идем бит , бу көннең киләсен.Армиядән өйләнеп кайтма тагын ,дип тә көлгән идем әле.
Ә мин сизмәдем.Уйлап та карамадым.Чөнки Айратның сине генә өзелеп яратуына ышана идем.Менә сиңа мәә..
Әйе дәү әни, менә сиңа мәә.Хәзер мин яшимме инде Айратның өен күзәтеп.Аларның җитәкләшеп кайтуларын, эшкә чыгып китүләрен күрмәс өчен миңа нишләргә?
-Хат тучны чәстеннән килгәнме соң, моннан гына түгелме?диде дәү әнисе шикләнеп.
-Тучны инде дәү әни, тучны!Язуы да, часть номеры да шул.Һәм шул ук сирень чәчәге.
Кахәр төшкән язмыш.Кайчанга хәтле барыр бу өзгәләнүләр.Мин үзем дә белмим Альбина, күрәчәкме , язмышмы бу?Белмиим. Каргышмы..Минем язмышны кабатлавыңны һич тә теләмәгән идем лә, балам.
Дәү әни , ничек ышанырга.Шушы ике ай эчендә еллар буе үрелгән мәхәббәтне ничек таптап була ди инде ул.
Булмый , Альбина булмый.Эчә дисәң, эчертеп бер ятакка салганнардыр дип тә уйлар идек.Эчми бит Айрат, баш җитми әле монда.Бәлки?..
Юк, дәү әни бернинди дә бәлки юуук.Без аның белән сүз куешкан идек.Хат язганда бары икебез белгән сүзләрне язарга.Икебез генә караңгы төндә пышылдаган сүзләр ул.Ә кулыңда синең сирень иде.Аны безнең колаклардан башка, хәттә песи белән этләр дә ишетмәде.
Димәк Айраттан бу хат?Зилә үз дигәненә ирешкән значитса.
Дәү әни, Зилә апа янына кереп чыгыйммы әллә?Может Айрат болай гына, нуу, уйнап кына язгандыр?
Юк балам, уйнап кына мондый сүзләрне язып булмый.Юуук, булмый Альбина.Хәкимнең дә күз яшьләре төшкәндер инде , кызым.Ничә еллардан соң, аның җанының елавы сезнең аша, менә миңа әйләнеп кайтты.Ул бичара да өзелепләр яратты бит үземне.Айратка караганда да катырактыр әле.Ә бабаң-шайтан таягы , безнең кайнар мәхәббәтне белә торып шундый юлга басты .Ә хәзер бабаң урынына ,кахәр суккан министр кызы ниләр майтарып йөри.
Алисә дә Айратны бозган инде, дәү әни.Точно бозган.Ничек чыгарып була микән аны.Альбина өмет тулы, яшьле күзләре белән Фәгыйлә әбине өтәләп алды.
Берничек тә булмый , диде Фәгыйләттәй,җитди генә.Булмый, чөнки монда бозым юк.Башка бу хакта сөйләшмик кызым.Теге ике төлке Айратның башын бутаганннар, шул гына.Әнә бит төлке кызы, янына да баргалый димәк.
Ә безне алай тәрбияләмәдең шул , дәү әни.Кешедә горурлык хисе булырга тиеш дия идең.Вот тебе на, нишләтә горурлык.
Алай димәә, дөнья бүген генә түгел бит.Әйе, бүген ела, туйганчы ела.Ә иртәгедән үзеңне кулга алып, югары үрмәлә.Зилә боларны издем дип, сөенмәсен.Күрмәсен ул синең ярсыганыңны да, күз яшьләрен дә күрмәсен.Хирук булып эшли башлагач, тешен кысып алдыңа егылачак әле ул.
Ии, дәү әни , шулай җайлы гына булсамы? Син үзең, ничә еллар узса да, Хәким бабайны сагынып искә аласың.Мин дә гомер буена оныта алмамдыр инде.Яратам шул мин аны, биик каты яратам.
Ярат Альбина, ярат.Оныт та дип әйтмим.Чөнки сез пар булып яратылган.Мин әйтте диярсең кызым,Аллаһым бирса, сез барыбер бергә булырсыз .Минем теләгән теләкләремне тәңрем бер көн ишетеп, кабул итәр.Менә күрерсез.Мин дә күрәм әле ул көннәрне.Сезнең туйда рәхәтләнеп бер биеп алам әле, дип көлгән булды Фәгыйлә әби, таягын шакылдатып.Ну бер дә булмаса инде, таягымны биетермен.
Их, дәү әнием, ничек яратам мин сине, дип әбисен кочаклады Альбина.Ярый әле, минем син бар, Аллахка шөкер.Ә Айрат барыбер киләчәк ул минем янга.Син дөрес әйтәсең, дәү әни биибез әле Аллах бирса, биибез.Бер көн килеп уяначак әле ул.
Ул арада Сания дә, мин кайттым әнкәй дип, ишектән башын тыкты.Ләкин ,әле күз яшьләре кипмәгән кызын, югалып калган кайнанасын күреп, урындыкка килеп утырды.
-Я, нинди яңгыр тамчылары инде бу?диде ул.Түбә тишелгән дисәм, тышта кояш.Әнкәй, бер бер хәл булмагандыр бит?
Альбина сүзсез генә әнисенә күтәрелеп карады да, әле генә конверт эченнән чыккан ике сурәтне сузды.Берни булмады әни, просто менә болар...
Просто болааар? Нәрсә бу кызым? Альбина, ничек аңларга инде моны?Айрат белән министрша!Юк, туктале балам, туктале, башка сыймый әле бу..
Әйе, әни башка сыймый.Но факт.Айрат башка белән!
Вәәт, әвгустинеңне син аны..Кай арада җитешкән әле бу эт эчәгесе?...Тагылып йөри торгач, тәки үзенә каратканмы, стерва.Эй-ей, сикерәдер инде Зилә, аңа да килеп җиткәндер фотолар.Аерам-аерам ди торгач, тәки шул бер әйткәне,фәрештәләрнең амин дигән вакытына туры килде микәнни?
Юк Сания, фәрештәләр нипочум монда.Аллам сакласын , кызым,алай әйтмә, дип Фәгыйлә әби дә сүзгә кушылды..Мондый имансызларга , фәрештәләр әминне әйтмәсләр.Монда бары үкенечләр һәм күз яшьләре сәбәпче.Үзегез дә биик яхшы беләсез, безнең гаилә историесен.Ләкин мин Айратны көчлерәк булып, киртәләрне җимерер дип өметләнгән идем.Юк, булмады әле бу.Йомшак күңелле шул Айрат, йомшаак..Башын әйләндергәннәр мескеннең.
Бераз тын гына утырганнан соң, Фәгыйлә әби уйланып,кабат сүзен дәвам итте.
Хәким дә шундый булды инде.Бабагыз мине урлауга, эченә бикләнде.Бәлки шунда ватасы җимерәсе, мәхәббәте өчен көрәшәсе булгандыр.Ә ул елап йөрде йөрде дә, башкага өйләнеп куйды.Начар тордык дип әйтмим, Аллах сакласын, Хәким дә хатыныннан уңды.Ләкин бит кызларым, яраткан кешең белән гомер итү, ул икенче индеее.Синең Альбина, яшь вакытың әле, укып та бетерәсең бар, үч итәм дигән булып, берүк башкага кияүгә чыгып куйма тагын.
Әйе, әнкәй андыйлар да күп.Альбинага бер инсафлы бандә очрасын дип телик инде.Үкенәселәре алда әле Айратның.
Үкенүдән генә файда юк шул, килен.Ии, ходаем,бернәрсәне дә кире кайтарып булмый шуул, диде Фәгыйлә әби ..Әле,Зиләсе чытлыкланып, туйга әйтергә кергән булыр, җир бит.
Әни, әгәр әйтәләр икән ,дип торып басты Альбина, күз яшьләрен сөртеп.Әйтәләр икән, керәсе.Миңа карап торасы түгел.Үч итеп җырлагыз , көлегез.Ә мин..мин.. дүшәнбе көнне үк Казанга китәм, документларымны алырга.. 

ИЛЛЕ СИГЕЗЕНЧЕ БҮЛЕК

Казанга?Документларны алырга? Сания белән Фәгыйлә әби икесе дә берьюлы шул сүзләрне әйтеп, куркып Альбинага карадылар.
И,кызым ул гомер укыгач, ашыкма әле.Зиләне сөендермик зинһар, диде Сания , борчылып.
Юк индее, сез нәрсә ?Бер елым калып бара укырга.Ташларга җыенмыйм да.Әни,курыкма тагын.Эх сезне!Мине белмисез что ли сез? дип елмаеп куйды Альбина.
Кызларының йөзенә нур кунганын күреп , бигрәк тә Фәгыйләтти сөенде.Молодис кызым, молодис.Бирешеп торма, аякка бас, үзеңнең кем икәнлегеңне күрсәт әле.
Күрсәтәм дәү әни, күрсәтәм.Районда да юк әле хирург хатын кызлар.Ә мин булачакмын.
Алайса документларыңны нигә аласың кызым? Куркыттың бит, диде Сания, дулкынлануын яшерә алмыйча.
Әни, мине быел Мәскәүгә -мед академиясенә чакырганнар иде.И тагын бер урыс егетен.Менә ул китте.Ә мин имеш, Айрат янында калам.Калдым менә.
Ай Аллам, кызым, Мәскәүгә?Анда укый алырсыңмы соң?
Укыйм әнии.Нигә укымаска ди?Бик көчле уку йорты ул, ординатураны да шунда тәмамлармын.Ну менә кайтып йөрүләре генә атна саен булмас инде.Һәрһәлдә Айратларның капка тавышын ишеткән саен, тизрәк тәрәзәгә йөгерәсе булмас.
Хәзер дукументларыңны алсаң, Мәскәүгә алырлармы соң , балам.Башта белеш инде син, диде Фәгыйлә әби.Ярык тагарак алдында калма тагын.
Алалар дәү әни, алалар.Көзгә хәтле уйла дигәннәр иде.Мин барыбер бармыйм, дип сезгә дә әйтеп тормаган идеем.Менә, белдегез инде.
Әтиең белән барырсыңмы соң кызым.Всүтеки , Мәскәү Казан гына түгел бит.
Юк ла, әни, үзем генә барам.Казанда дүрт ел укыйм бит инде.Аннары трамвай белән троллейбусны да аерам .Тимер тәгәрмәчлесе трамвай, резина тәгәрмәчлесе троллейбус була, дип көлеп җибәрде Альбина.
Аның көлүеннән өйләр яктырып киткәндәй булды.Фәгыйлә әби белән әнисенең дә эчләренә бераз җылы йөгерде.
Ярар, алайса, бик әйбәт булыр диде Сания.Кеше балалары чит илләрдә дә укыйлар әле.Булыр Аллах бирса.
Әнии, бер сөйләшкәч, сөйләшеп бетерик инде.Алай болай имее, мин югында Айрат очрап мине сораса, сез дә мине кияүгә чыгып китте дигез яме.Өйләндем дип, кукыраеп йөрмәсен әле.
Белмим инде балам, кермәстер.Нужели оялмыйча керер , дип Фагыйләтти әкрен генә урыныннан торып тәрәзә каршына барып басты.Язмышлар диген , диде ул.Язмышлааар...
Дүшәнбе көнне Альбина, зәңгәр күлмәге өстеннән юка ак жакетын киеп, чәчләрен өскә өеп куйды да, көзге каршына килеп басты.Ну Айрат, пока, диде ул.Альбинаң Мәскәүгә китә.Минем исемне ишетеп горурланырсың әле.Аннары, өйдәгеләр белән саубуллашып, тукталышка йөгерде. Урам буйлап елмаеп төшеп киткән Альбинаны күреп, Зиләнең коты очты.Елыйсы урынга авызын ерып, кая бара бу сары чыпчык?дип уйлады ул.Әллә генерал мин биргән хатны түгел,ә икенче, Айратның хатын җибәргәнме?
Көне буе тәрәзә каршыннан китмәде Зилә.Ләкин Альбинаның кайтканын күрә алмады.Әллә кайчан кайткандыр инде, күрмичә калганмындыр дисә дә, ара тирә тәрәзәгә күз төшерде.Һәм икенче көнне кичкә таба гына кайтып килгән кызны күреп, сөенеченнән тыпырдап куйды.
Ай аллам, чыпчыык, котны алдың бит тәки.Айрат янына китте дип, куркудан йоклый да алмадым бүген, дип кычкырып куйды.
Ә чыпчык ничек елмаеп чыгып китсә, Зиләне пошаманга салып, елмаеп кайтып та керде.
Булды, дәү әнии, булды дип кычкырды ул , өйгә керә керешли.Документлар Мәскәүгә китте.Ә мине , уку башланырга бер атна алдан чакырдылар.Менә , дәү әни, адресы да бар, тулай торак та бирделәр.
И балакаем, менә бит.Теге җеннәрнең борыннарына чиертик әле , диде Фәгыйлә әби.Үзе шунда ук, астагафируллах, дип елмаеп та куйды.Укы балам, укы.Бер генә вакыт ул, аннары гомер буе рәхәтләнеп шул трудыңның җимешләрен генә җыеп ятарсың.Ә, кияү бетми уул, кызым.Кияү дип, укуларын ташлап, аннары үкенеп йөргән кызларны күп күрдем мин.
Әйе шул, дәү әни.Ярый әле мине син тәрбияләгәнсең.Кечкенәдән кыз бала горур булырга тиеш дип үстердең бит.Елап утырмыйм әле, име бит дәү әни.Кияү дип тә чәпченмим әле.Әнә бит күрше районның прокуроры ,аны да , то же военный егете ташлаган булган.Шул районнан булган, бергә укыган иптәш кыз шаккатып сөйләгән иде.Ул да елап ятмаган.Әнә хәзер бөтен районны дер селкетеп тора ди.Кырык яшь тулганда гына тормышка да чыккан.Алма кебек ике баласы да үсә диде.Фамилиясен дә әйткән иде инде, онытканмын.Исеме Гүзәл бугай.
Укысаң балам, кеше буласың инде, билгеле.Түлке кызым, пркарур шикелле кырыкны көтеп ятма тагын.Утыз диген хет.Һәрнәрсәнең үз вакыты.

Дәвамы бар

(Альфира Кадырова-Гайфутдинова)