Ә кулыңда синең сирень иде

КЫРЫК ҖИДЕНЧЕ БҮЛЕК


Әйее, куркыныч кара болыытлар.Иртәме, кичме җәйге җил егетләре барыбер үз эшләрен эшләрләр инде.Болытларны да куарлар, җылы көньяктан исеп , иркәләргә, назларга да җитешерләр.Тик менә күңелләрне биләп алган каралыкны, явызлыкны гына, җир читләренә куа алмас ул йөгерек ,җитез җилләр.Андый эшне дә булдыра алсалар, дөньяда явыз күңелле кешеләр дә булмас иде лә.Ләкин юк шул, юк.Чөнки андый кешеләр үзләре үк, минем күңел пәкъ, миннән дә дөрес уйлаучы юк дип, ялгышканнарын белмичә дә, бары үзләренә ышанып яши бирәләр.Якыннарының чыктай саф хисләре ,алар өчен әллә бар, әллә юк.Бары аларныкы дөрес тә, тик алар теләгәнчә генә булсын. Зилә дә, әнә Альбина минем килен булмаячак дигән уен, үзенең кире күңел түренә дыңгычлап салып куйган.Һәм шул ялгыш,кара уйларыннан тайпылырга уйламый да.Малаен бәхетле итәм дип йөреп, канатларын сындырып, йолкып атканын уйлап та карамый ул.Ә бит ялгышканын танырга күп тә кирәк түгел, югыйсә.Бары үзен,Айраты урынына куеп кына карыйсы.Яраткан кешесен кочагыннан тартып алып, боздай салкын курчак тоттырып куйсыннар әле үзенә.Ул вакытта ниләр эшләр иде икән Зилә.Үзе үк сары сагышларга батып, югалып калмас иде микән.Ялгышыңны тану, үзеңне җиңүгә бер адым ла.Ләкин Зилә кебекләр өчен генә түгел.Яраткан Альбинасыннан аерып, улының йөрәгенә, җанына мәңгелек яра ясыйм бит дип,ул хәттә бер мизгелгә генә дә уйлап карамады.Мәхәббәтне байлыкка, зур җирдәге креслога алыштырырга теләп хыялланды Зилә.Үзен шул даирәдә кайнаганын күзаллап татлы хыялларга чумды.Айратның сөйгәненнән өзелеп -өзелеп хат көтүләре дә, аны гына уйлап йоклый алмый ятулары да кызыксындырмады таш Зиләне.Ә чит бала-Альбинаны гүпчим кешегә дә санап тормады .Просто тирес корты и бетте китте.
Менә бүген дә, генерал яныннан җиңүче булып чыкты ул.Кеше хисләрен аяк астына салып таптавын күреп, хәттә табигатьнең дә ачуы чыгып, җиргә яшен камчылары ыргытуын күрмәде .Күкләрнең: яшьләргә тимәгез! дип , куркыныч тавышлар чыгарып күкрәвен дә ишетмәде ул.Бары авызын ерып, япь-яшь солдат артыннан текелдәвен белде .Менә алар,як-ягына абага сыман куаклар утыртылган тротуар буйлап атлыйлар.Бөтен җирдә чисталык, тәртип хөкем сөрә.Тигез итеп киселгән ямь-яшел чирәм өстендә, аллы гөлле күбәләкләр бөтерелә.Бары Зилә генә боларның берсенә дә ихтибар итеп торырга кирәк дип санамады.Аның хәзер үз уйлары, үз теләкләре.Шулай сүзсез генә бара торгач, казармаларның икенче башына терәлеп үк салынган яңа кирпеч бина янына тукталды алар.
Килеп җиттек, диде яп-яшь солдат, ишекне ачып.Аннары каршыларына чыккан деҗурныйга Зиләнең сумкаларын тапшырды да , честь биреп , кире борылып китеп барды.Ә дежурда торган солдат егет , алар белән мөлаем гына исәнләште дә: Әйдәгез минем белән дип, Зилә белән Алисәне бинаның икенче башына таба алып китте.Менә алар зур тәрәзәле, иркен якты бүлмәгә керделәр.Монда әле тагын ике бүлмә бар дип, дежур солдат бер берсенә терәлеп үк торган ике уртача зурлыктагы бүлмәләрнең дә ишеген ачып куйды.Сезгә ничек җайлы, шулай урнашыгыз, бар уңайлыклары бар диде ул.Ашарга да алып килерләр.Шулай бер кат бүлмәне күздән кичереп, инде чыгып китәм дигәндә генә :Апа сез чынлап та Айрат Раисовичның әнисе буласызмы дип, татарчалап сорап куйды.Аннары Алисәгә карап:Ә сез хатыныдыр инде дип, шаккаттырды.Алисә хатыны дигәнне ишеткәч, сөенечтән балкып Зиләгә карады.
Әйе, энем мин Айратның әнисе, ә Алисә кәләше дип, солдат егетне тикшерә башлады Зилә.Ә син татар егете мени?Урысча да бик яхшы сөйләшәсең үзең.Күптән хезмәт итәсеңме?диде ул ..Генералыгыз ничек, обиҗать итмиләрме ?
Генерал Булатов, бик әйбәт кеше .Безнең ише татар солдатларын бигрәк тә хөрмәт итә, диде дежур егет.Обижать итү дигән нәрсәләр дә юк бездә.Менә хәзер доктор килә, ышанмасагыз аннан сорарсыз дип, ишекне әкрен генә ябып чыгып та китте.
Зилә апа!Ишеттегезме?Хатыны дип әйттеме?Эх, чынлап та шулай булсаа.Мин хәзер үк Айрат янында калыр идем лә.Ул гына ни дияр икән?
Бар да әйбәт булыр Алисә.Теге беркатлы генералны әйтәм әле, өч минутта алдап аттым.Чүттән генә елап җибәрмәде мескен, дип көлде Зилә.Хатны да алып калды.Үзе тапшырыр инде.Айрат фотоларны күрсә, бер зур эш эшләнә.Синең белән төшкән фотоларны да, сары чыпчыкка тапшыра алсак, все !Считай, син минем килен.Гөрләшеп яшиселәр алда әле Алиса.Алдаа..Әле ярый менә,баш эшләп, үзебездә печәт суктырганмын.Айрат кулына алса,кайдан салганнарын карар бит..Ә болай бөтенесе закунно.
Молодец бит инде син Зилә апа.Айрат та зиһене белән сезгә ошаган...Эх менә, сезнең кебек кайнанам булсамы?..
Булыр Алисә, булыр.Хәзер артка юл юк, җаным.Карточкага төшкәндә, алдан сөйләшкәнчә, ышандырырлык итеп төшәргә тырыш түлке.Альбина ул, үзенә күрә генә түгел.Шул хатны алса, Айратны якын да китермәячәк...
Әнә шулай мәкерле планнары белән уртаклашып , дусларча сөйләшеп Алисә белән Зилә Айратны көтә башладылар.Тәрәзәдән тыз-быз йөргән солдатларны күзәтә-күзәтә чәй куеп җибәрделәр.Алып килгән күчтәнәчләре белән мул итеп өстәл әзерләделәр.Эх улым, улыым, дип уйлады Зилә.Очып килгән бәхетеңне генә кулдан ычкындыра күрмә.Атаң янында авызын ерып Сания утыруын һич тә теләмим мин.Ә әтиең?Кода дип ,тирес түгүчегә кулын сузса ничек тә, министрның үзенә сузса ничек?..Үзеңә дә бит бөтен ишекләр ачык булачак.
Ул да булмады, коридордан якынлашып килгән аяк тавышлары ишетелде.Ул һаман көчәя барып, бүлмә ишеге төбендә бераз туктап торды да, киң итеп ишек ачылып китте

КЫРЫК СИГЕЗЕНЧЕ БҮЛЕК

Аяк тавышларын ишетеп, Зилә белән Алисә бер берсенә карашып алдылар.Икесенең дә сөю тулы йөрәкләре ялгышмады. Бу Айрат.Зилә хәттә улының сулаганын да ишеткән кебек булды.Алисәнең дә дулкынлануы шул арада йөзенә чыкты.Җиләктәй кызарган битләрен яшерергә теләгәндәй нәфис куллары белән каплап, ул да ишеккә төбәлде...Бер мизгел... тик бер адым.Һәм менә, Зилә улы кочагында.Хәрбиләр кия торган куе яшел футболка, билдән каеш белән буып куйган шундый ук яшел чалбар кигән Айрат , әнисен кочаклап алып, бер ара җибәрмичә торды.Ничек шулай килергә булдыгыз әни, сагынып беттем инде диде ул, күзләрендә кояш нуры балкытып.Ә мин дөресен әйтергә кирәк, көтмәгән идем.Хатка да язмадыгыз.
Әйе шул, улым,әйе.Хатлар язып ятканчы үзем генә очыйм әле дидем.Әтиеңнең генә колхозында семинар буласы, шуңа күрә ул килә алмады .Ә аның каравы, миңа иптәшкә Алисә килде, диде Зилә, аклангандай.
Әнии, ә Альбинам кая?Бергә хезмәт итә торган егет, невестаң да килгән дигән иде бит, дип, Айрат өметләнеп , нигә икәнен үзе дә аңламыйча кухняга таба атлады.Кочагына атылудан үзен көчкә тыеп торган Алисәне гүя күрмәде дә ул.Әллә күреп күрмәмешкә салыштымы?Бер мәлгә Зилә үзе дә каушап, сүзсез калды.Улының сөю хисләрен бик яхшы аңласа да , үзенең йөрәген җиңә алмады ул.Юук Зилә! Юк! Авылның сары чыпчыгы Айратның тормышын җимерә алмаячак, бирешмә !диде ул үз үзенә.Тем боли янында, чалт иткән культурный кыз булганда.Матур булуы өстенә, кем кызы диген әле?Миниистр кызы!
Әнии, нәрсә уйга калдыың?Мин әйткәнне ишетмисеңме соң син?Альбина кая?дип сорыйм бит.
Ишетәм улым, ишетәм.Ә син бер нәрсәне дә онытмадыңмы?Яныңда , меңләгән чакрым юл узып килгән Алисәне сәләмләргә авырмы сиңа?
Килмәсен иде, дип уйлап куйды Айрат.Мин чакырып китердем что ли?Ләкин, шулай да, әдәп саклап булса да, кызның ут булып янган битләреннән үбеп алды.Привет,Алисә, привет диде ул, ирен чите белән генә елмаеп.Невестаң килгән дигәч, мин чынлап та Альбина килгән дип өметләнгән идем.Гафу ит.
Димәк әни,Альбина килә алмады, дип сүзен дәвам итте Айрат.Ә Фәгыйлә әби ничек.Авырткалыймы?Күрше тирәләр барсы да тәртипме?Нинди яңалыклар бар?..
Әйе, улым.Әйеее.Все нормально.Фәгыйлә әби то же, диде Зилә.Әйдәгез әле өстәл янына утырыйк.Алисә, ә син әйдәле чәй яса.
Әнии, ә Альбина сезнең монда киләсегезне белдеме соң?дип Зиләгә карады Айрат.Үзең дә инде әни, аны гына яратканны белеп торасың, әйтмәгәнсеңдер әле.Хет бер ике сүз булса язып, хат җибәрми калмас иде.
Альбина , мин малай янына барам, хат язып бир дип, аларга кериммени инде.Сиңа хатлар язып торырга вакыты юк әле аның, әйдә өстәл янына утырыйк, тамак ачты.Эчәсем дә килә.Соңыннан сөйләшербез яме.
Әле генә елмаеп торган Айратның балкып торган күзләрен, әйтерсең лә күктәге болыт пардәсе каплады.Невестаң килгән дип, әйтмәгән булсалар да ,бу йөрәк ул хәтле ярсымас иде , дип уйлады ул.Альбинаны бигрәк яратмый инде әни .Как будто, яшьлегендә әти Сания апаны яратып йөргәнгә ул гаепле.Бу чытлыгы да нәрсә дип ияреп килгәндер инде?Күрә алмыйм шундый кызларны.Тик шулай да , үзен кулга алып, өстәл кырыена килеп утырды Айрат.Әллә нинди кыйммәтле конфетлар да, төрле төрле печеньелар, казылыклар да кызыктырмады аны.Булсын иде хәзер Фәгыйлә әбинең кызарып пешкән коймаклары.Вот булыр идеее, дип уйлады ул.
Ничек инде улыыым, ияләнеп буламы?диде Зилә, матур банкага салынган виктория вареньесын аңа таба этеп.Генерал Булатов сине бик мактады әле.Безне каршыларга дип хәттә Томбовка хәтле машина җибәргән.Аптырап киттек.Ә мин менә отпускамны алдым.Бик авыр түгелме соң , улыым?
Юк әни, юк, диде Айрат, аннан моннан капкалап.Миңа монда хезмәт иткән шикелле дә түгел.Әйтерсең бер больницада эшлим.Шул ук авырулар, уколлар.Шул ук дежур тору.Бер бүлмәдә ике егет торабыз.Вакыт уза инде әни, әнә уже ике айлап хезмәтем узып та бара.Әти ничек, һаман да колхоз күтәрәме?Аны да күрәсем килә, сагындым.
Әтиең улым, шул колхоз дип, картайганын да сизми бугай инде, дип көлде Зилә.Үзе артыннан барыбызны йөгертә.Синең янга да бик киләсе килгәние дә, семинар буласы бит.Ярар , бер юлны белгәч килербез әле.Син дә солдатлар белән йөгерергә чыгасыңмы соң?
Юк әни, әллә нигә бер эләгә.Врач дипломым булгач, мин үз кабинетымнан чыкмыйм да диярлек.Военный городок зур бит.Офицерлар я хатыннарын, я балаларын да алып киләләр.Эшем бик ошый үземә. Ярый әле врачлыкка укыганмын.
Мин бик шат , улым.Горурланам мин синең белән, диде Зилә.Димәк синең белән барсы да әйбәт?Рәхмәәт Айрат.Молодец...
Әйе, әни тәртип.Менә шулаай, дип, Айрат сиздермичә генә Алисәгә карады.Аннары, моны үпкәләтмим инде дигәндәй:Ну Алисә ,синең хәлләрең ничек?Әнигә иптәшкә килүең өчен рәхмәт, дип, көчле куллары белән җиңелчә генә кызга кагылып куйды .
Алисәнең күңелендә әйтерсең лә гөлҗимеш куаклары чәчәк атты.Инәләре белән бераз чәнчеп-чәнчеп алсалар да, чәчәкләренең матурлыгы егеткә төбәлгән күзләрен иркәләде.Озын, кара керфекләрен күтәреп Айратка карады Алисә.Ләкин Айрат кына ,әнә авылларына кайтып,ак сирень чәчәген Альбинасына бүләк итәргә ашыга иде.Үзенә булган битараф карашны күреп,ачуы бик килсә дә, сиздермәде Алисә.Алдында хан кызлары кебек матур принцесса басып торганда, нәрсә кирәк инде бу кирлемәнгә дип уйлады ул.Ничегоо, минеке инде син.Авыл бәчтиен оныт давай.
Ләкин аның , чынлап та гөлләр көнләшерлек матурлыгын гына,Айрат күрергә ашыкмады.Аның уенда хәзер бары үзенең принцессасы, яраткан күрше кызы-Альбина иде.Өстәл яныннан кузгалып, иркен зур креслога утырып, әнисенә карады ул.Нәкъ шул вакытта Зилә үзе дә , улына карап , күзләре очрашты.Зиләнең карашы, Алисәне ярат дип ялварса, Айратныкы, Альбинадан башка миңа бер кем дә кирәкми дип әйтергә тели иде.
Нуу, әни, давай сөйлә.Альбинаның сиңа хат язарга вакыты юк әле, дип ни әйтергә теләдең инде син?Чынлап та, мин инде ике хат язып салдым.Ул гына никтер язарга ашыкмый.
Зиләнең күз алдына , гәҗит селкеп, хат эзләгән күрше кызы килеп басты.Бернәрсә белмисез шул әле сез балакайлар, дип елмаеп куйды ул.Үзегезне нинди бәхетләр көтеп торганын да белмисез..
Әнии, нәрсә булды соң синең белән, диде Айрат.Мине ишетергә теләмисеңме соң син?Альбинаның нигә хат язарга вакыты юук?Практикалары бетеп киләдер инде.Экзаменнар да бирәсе юк.
Шулаен шулай да Айрат.Нәрсә дип әйтим инде сиңа.Бәлки мин хаклы та түгелдер.Альбина миңа ошый дип тә алдалый алмыйм, конечно.Ну, ни бит, нии..
Әни!Син кайчаннан бирле нили башладың әле?Әйт әйдә белгәнеңне.Хат язарга күп вакыт кирәк түгел ул.
Айрат, моны мин әйтергә дә тиеш түгелдер инде бәлки.Альбина үзе язарга тиештер дип уйлыйм...Ләкин менәәә дип , әйтеп тә бетерә алмады,Зиләнең әйтәсе килгән сүзен якында гына четердәп суккан яшен тавышы бүлдерде.
Шушы минутларда әйтерсең лә,Айратның күңел кылларын тартып өзделәр.Әллә ишетәсе җаваптан, әллә кисәк суккан яшен тавышыннан сискәнеп, дерелдәп куйды ул.Ни уйларга белмичә куркып әнисенә карады Айрат....

Дәвамы бар.

(Альфира Кадырова-Гайфутдинова)