Ә кулыңда синең сирень иде

КЫРЫК БИШЕНЧЕ БҮЛЕК

Алисәсе дә монда гына түгел бит әле чукынып, ерак тора.Менә аңа яздырып караең ла.Белмим инде, чыпчыкка ошатып яза алырмы, юкмы?Әлләәә, әллә иптәш кызын да кыстырыйм микән.Менә болайрак итеп:
Айрат, язарга үземнең кул бармый.Шуңа иптәш кызымнан гына яздырам.Син белеп көнләштең.Мин Вальмирны яратам и печәт, менә шушы сирень.И әзерәк гафу ит, тегесе монсы....Сабый бала уенчыкка сөенгәндәй, Зилә шулай уйлап табуына шатланды.И баш инде миндә, диде ул.Альбина язмаганын сразу сизеп алыр иде, ә болаай.Ярар, хәзер ирем кайтып җитәр.Ресторан дип сөйләшкәч , сүзендә тора ул дип, күлмәкләрен хәстәрләп куйды.Болай да кара керфекләрен буяп, чәчен тәртипкә китерде.Айрат Алисәгә өйләнсә әле, күп йөрисе булыр ул рестораннарда дип тә уйлап куйды Зилә.Ә хатны иртәгә язам, я бүген Рәис күрер, Алла сакласын.
Ни дисәң дә, Рәис тәртипле, чын ир-ат шул.Әнә әле эш сәгате дә бетмәде, ә ул инде чәчәкләр күтәреп кайтып та җиткән.Зиләә, хатыын дип кычкырды ул, капкадан керүгә.Мин кайттыым.Аны ишетеп, елмаеп Зилә үзе дә ире каршына ашыкты.Матур итеп бизәнгән, килешле зәңгәрсу күлмәк кигән хатынын күргәч, Рәис сокланып аңа карады.Матур да инде үзең, Зилә диде ул, чәчәкләрне хатынына сузып.Бигрәк тә мыр-мыр килмичә, елмаеп торганда.
Сезгә әзерәк мырлап алмасаң, өйдә хатын барын да онытырсыз , диде Зилә, чәчәкләрне сулы вазага утыртып.Менә бит, әзерәк дулау килешкән, чәчәкләр алгансың, рәхмәт.Ату 8 нче марттан бирле күргән юк иде.
Әйе хатын.Миндә дә гаеп бар.Атта да, тәртәдә дә дип, борынгылар белми әйтмәгәннәр, диде Рәис.Киттекме, син әзер бугай.
Ә ресторанда озак утырдылар алар.Яшьлекләрен искә алдылар, Айрат туган бәхетле мизгелләрне.Егет белән кыз булып йөргәндә, бер берсенә әйткән сүзләрне кабатлап көлештеләр.Зур, алдынгы колхоз җитәкчесенең сөяркәсе белән түгел, ә гомер иткән хатыны белән рәхәтләнеп көлешеп утырганын күреп, ресторанда эшләүчеләр дә көнләшеп карап куйды үзләренә.Тик алар гына , бернигә ихтибар итми, бүтән талашмыйча, әйбәт кенә яшәргә сүз куешып өйгә кайттылар.
-Өйдә тәртип булгач, эш тә бара Зилә.Әйдә менә шулай матур гына яшик диде Рәис.Син дә, юкка барга көнләшмә.Безнең нәселдә, хатын өстеннән йөреп, аерылып йөргән кеше юк.Һәм булмас та.Так что хатын, миңа да синнән башка бер хатын-кыз кирәкмәс.Президент кызы булса да.
Ә министр кызы булсаа?
Ансы тем более...
Әнә шулай килешеп, матур гына тормыш итүләрен дәвам итте Рәис белән Зилә.
Иреннән ихтибар артканга, тиздән улы янына барасыңа да, Зилә, үзен яшәреп киткәндәй тойды.Моңа хәтле ире иртүк торып эшкә киткәндә йоклап калса, хәзер ул да иртүк торып, чәен кайнатты, ире яратканча чиле-пешле итеп йомырка пешереп куйды.Рәиснең үзенә дә шатлык нурлары менеп кунаклады.
Сөенә -сөенә басуларны,шаулап үскән иген кырларын әйләнде ул.Йомшак җилдә чайкалган,яшь башакларны күреп сокланды .Шуларга шөкер итеп йөреп, хатыны Зиләнең мәкерле планнарын гына сизмәде Рәис.
Ә Зиләсе , ирен эшкә озатуга, көннәр буе, әле Альбина, әле иптәш кызы булып хат язды.Язган саен бит артыннан бит, йомарланып чүплеккә оча торды.Һәм менә ниһаять,көннәр буе маташа торгач,Альбинаның иптәш кызы исеменнән ышандырырлык итеп, җыйнак кына хат язарга иреште Зилә.Икенче көнне почтага барып , ничек кирәк шулай печатьләр суктыртты, маркалар ябыштырга да күндерде.Кызлар, мин үзем барам улым янына.Хатны да шунда гына тапшырырмын, бу сеңлесенең хаты иде , тизрәк укысын инде дип алдашырга да кирәкле сүзләр тапты .
- Ярар, Алисә дә язып карар, язуы ошаса , может аныкын маташтырырмын дип уйлады.
Һәм менә берничә көн узуга, Зилә күчтәнәчләр төягән сумкаларын күтәреп, аэропортта Алисәне көтеп утыра иде инде.Ул да озак тормады,Зиләне әллә каян күреп алып, янына ашыкты.
Сәләм, Зилә апа! Сезне дә, Айратны да сагынып беттем инде дип, елмаеп Зиләне кочаклады Алисә.Әти үзе озатырга килә алмады инде , машинасын гына җибәрде, диде ул.Ә сез ничек килеп җиттегез.
Әйбәт Алисә, әйбәт.Бүген улымны күрәм ниһаять, диде Зилә, шатлыгын уртаклашып.Сагынып беттем инде Айратымны.Кара әле Алисә , самолет очарга бер сәгатьләп вакыт бар, әйдә әле теге чыпчык булып, хат язып кара әле.Әнә анда өстәл бар, әйдәле шунда таба барыйк.Креслога утыруга, алдан әзерләгән дәфтәр белән ручканы өстәлгә куйды Зилә.Менә сиңа ручка белән дәфтәр, менә сиңа Альбинаның дәфтәре.Давай язып кара әлее...Урыс мәктәбендә укыган, аннары югары уку йортында урысча белем алган Алисә күпме тырышса да,татарчалап юньләп яза алмады.Юк , Алисә ,якын да килми диде Зилә.Ярый әле сиңа ышанып ятмаганмын, менә хат әзер инде ул.Үзем яздым дип, әзер хатны алып, кызга күрсәтте.
Ии, Зилә апа, диде Алисә.Миңа әйткән буласыз.Сезнеке совсем да ошамаган бит.
Ә минеке ошарга тиеш тә түгел.Бу хатны иптәш кызы язып биргән бит,диде Зилә көлеп.
Алар очып киткәндә ,Казанда кояш чыгып, җылы нурлары белән иркәләп озатып калса, Томбов аларны кара болытлары белән каршылады.Айратның бәхетен тартып алырга җыенган кулларны күреп, табигать тә елады кебек.Күк күкрәве булып үкседе дә, яшь бөртекләре булып, шыбыр-шыбыр килеп һавадан тамды.Егет янына җибәрмәсмәскә теләгәндәй,каршыларына этеп-төртеп салкын яңгыр җиле исте.Икебезнең беребез зонтик та алмаганбыз шунда, диде Зилә, яңгырда юешләнгән чәч алкаларын колак артына кыстырып...
Аэропорттан чыгып, шулай кая барырга белми аптырап торганда , алар янына бер яшь кенә солдат килеп басты.
- Сез военный городокка түгелме, мине генерал җибәргән иде . Көчкә җитештем,диде ул.Генерал соң гына әйтте.
Әйе, матурым, без Моршанскийга барабыз.Сез точно безне каршыларга килдегезме?диде Зилә.Генерал Булатов җибәрдеме?
Так точно, диде дә , солдат егет авыр сумкаларны кулына алып машинага таба ымлады.
-Ии, кара инде бу әтине.Безгә әйтсә була иде бит, име Зилә апа, сезне каршы алырлар дип.Юук әйтмии, дия-дия Алисә дә, яңгырдан качырга теләп, тизрәк машинага таба ашыкты.
Сәгатъ ярым дигәндә алар генерал кабинетында утыралар иде инде.Дусларча елмаеп,татарстан турында гапләшеп алдылар, министрның, Рәиснең дә хәлләрен белеште генерал дигәннәре.Без Алисә синең әтиең белән, яшь чактан дус малайлар.Син белмисеңдер дә әле.Ахуныч та минем белән военныйга укырга керергә теләгән иде, конкурстан узмады.Ярый менә с/х институтка кергән.Менә хәзер министр.Анда укыган егетләр югалмый инде алар, ә Зилә?Хәкимыч та зур гына колхозны җитәкли диделәр.
-Әйе, колхоз бик зур, миллионер диде Зилә, генералның бөтенесенең исемнәрен белгәнгә шаккатып.Айрат кына әтисе юлыннан китмәде түлке..
Оо, Зилә ханым!Дөрес эшләгән дә.Ул бит туганда ук, врач булып туган.Бик башлы да, өстәвенә бик матур.Артыннан кызлар белеп чабалардыр да инде.
Чабалар шул, иптәш генерал.Чабалар диде Зилә.Югыйсә никахлашкан хатыны да бар инде.Нишләтәсең авыл кызларын, любовь...
Генерал хетри генә Алисәгә карап куйды да..Син сеңлем бар әле, тирә якны карый тор.Ә без Зилә белән әз генә сөйләшеп алыйк, диде.Үпкәли күрмә тагын, без хәәзер.
-Конечно, конечно дип елмайды Алисә.Нәрсәгә үпкәлим, сөйләшегез әлбәттә дип , тиз генә урыныннан торды һәи үкчәле түфлиләре белән шак шок басып ишеккә таба китте.Алисә чыгып китүгә, Зиләгә карады генерал.
Зилә ханым!Мине алдарга кирәкмәс.Мин Айрат белән сөйләштем, аның өйләнмәгән егет икәнен беләм.Ул бик тәртипле, аннары Альбинаны да бик ярата...
Альбинаныыы?диде Зилә, тегене бүлдереп.Генералның исемнәрне истә калдырган хәтеренә бер яктан сокланса,икенче яктан җен ачуы чыкты.
Альбинаныы? Ул кызның кем икәнен беләсезме соң сез?дип пышылдады Зилә, ишеккә таба карап.Алисә ишетмәсен тагын дигәндәй, тавышын әкренәйтә төшеп..

КЫРЫК АЛТЫНЧЫ БҮЛЕК

Ә чынлап та, кем соң ул Альбина?диде генерал, ул да нигәдер тавышын әкренәйтеп.Мин аны Айратның яшьтән яратып йөргән кызы дип кенә беләм.Бер көнне аның янында бик озаклап сөйләшеп утырдык әле.Шунда бераз үзенең тормыш юлын сөйләгән иде.Бик толковый егеткә ошаган Айрат.Үз яшенә караганда күпкә акыллы дип әйтемме соң, бик развитый..
Әйее, шулай,дип сүзгә кушылды Зилә. Кечкенәдән бик мөстакыйль булды ул.Яшереп тору кирәкми, дөнья булгач үзен генә калдырып киткән чаклар да булды.Безгә бернинди мәшакатьләр тудырмады Айрат .Беренче классның икенче ярты еллыгында сразу икенчегә күчте.Мәктәпне дә шуңа бер ел алдан, отличнога бетереп мед.институтка керде.
Башлы егет икәне күренеп торааа.Кечкенәдән укырга-язарга өйрәтеп ,сез дә зур эш эшләгәнсез, конечно.Калам дисә , биш куллап үземдә калдырыр идем.Менә дигән военный врач чыгар иде аннан.
Рәхмәт инде сезгә.Калмастыр армиядә, карап торган бер малаебыз, диде Зилә, зур гына кабинетны күзәтеп.Районда да врачлар кирәк.Бер урын чыгар әле Алла бирса.
Конечно чыгар.Конееечно.Андый егетләргә дә чыкмаса тагын..Но Зилә ханым, мине менә нәрсә борчый.
Зилә куркып тизрәк генералны бүлдерде.Ниндидер ярамаган эш эшләдеме әллә?диде ул, генералның әйтеп бетергәнен дә көтмичә.Үҗәт шул ул, үз дигәнен эшли..
Юк, юк .Сез нәрсә?Бездә андый егетләр күбрәк булсын иде әле.Айратка бернинди дә зарым юк.Все отлично.Эш совсем Айратта түгел.Эш Зилә ханым,бездә .Без бит аның бәхетенә кул сузабыз.Хатларын җибәрмичә дип әйтергә телим инде.Бер дә ярамаган эшкә алындым бугай әле мин.
Иптәш генерал, юк инде.Нинди ярамаган эш булсын ди. Мин дә бит аның бәхетле булуын гына телим.
Мине алдалапмы?Ахуныч та минем кияү, күз колак бул дип тора бит әле.Ә Айрат бу турыда үзе белми дә.Үзем дә чак әйтеп ычкындырмадым.Нигә инде бу комедия, Зиләәә?Ни диярсез?
Зилә бераз каушап, кызарынып торды да, үзен тиз генә кулга алып, тезеп китте.
-Ии, дустым, сезгә ничегрәк аңлатырга соң?Әйе, министр да бик ярата улымны.Алисә дә..Ләкин менә Альбинадан гына аерасы иде Айратны.Аларга берничек тә бергә булырга ярамый.
Ниик?Нәрсә булган соң Альбинага.Фотосын күрсәтте Айрат, бик мөлаем , матур кыз.Җитмәсә йөрәкле дә.Шулай булмаса , кыз башы белән хирургка укыр идемени?
Шулай, генерал, шулай.Миңа да бик ошый Альбина , ләкииин..Ләкин минем бары сезгә генә әйтер серем бар, дип, үзе алдаганга үзе ышанып сөйләп китте Зилә.Сөйләве дә кыен инде, шулай да..Без аның әнисе белән яшьлектә иптәш кызлар идек.Бер көнне мин егетемнән авырлы икәнемне белдем,ялгышканмын инде. Ләкин ул тотты да Саниягә-Альбинаның әнисенә өйләнде.Аңлыйсызмы?Иптәш генерал?
Димәк егетең сине беременный килеш ташлаап...
Юук, юк .Ул минем авырлы икәнне белмәде.Вообщем, бер кеше белмәде.Хәттә Рәис тә Айратны үз малае дип белә. Инде шулай калсын, дип үзем генә янып йөргәндәәә..
Айрат димәк сеңлесе белән йөри булып чыга что ли?.Дааа..
Әйе, иптәш Булатов, да, да диде Зилә, генералны биш минутта алдап ташлаганына сөенеп.Нәкъ шулай.Хәзер дөресен сөйләсәм, әтисе белән икесенә, гомумән барыбызга удар булачак.Айрат әтисен миңа караганда да катырак ярата.Икенче бер кызны ярата алыр ул , ә менә әтисен югалтуны ничек кичерер..
Генерал маңгаена бәреп чыккан тир бөртекләрен кул арты белән генә сыпырып, даа, даа дип кабатлый-кабатлый Зиләгә карады..Рәистән дә бер бала алып кайтмагансың шунда..
Рәистән бер малай таба алган булсаммыыы? Дөресен сөйләргә куркып та тормаган булыр идем лә. Аннан нигәдер балага уза алмадым шул.
Дааа, плохо, плохо..Что то не то монда дип, шикләнгән идем аны.Ну болай дип түгееел.Ахуныч та дөресен белми значит?
Юк дим, юк.Берсе дә белми.Кем уйлый аны, бер көн килеп Айрат сеңлесенә гашыйк булыр дип.Зилә инде хәзер үз алдавына үзе бөтенләй ышанып бетте.Иптәш Булатов, нишләргә микән, нишләргә?Сез бик акыллы күренәсез, бер киңәш бирегез зинһар, нишлим? дип , шундый итеп генералга карады, мөгаен ышанмас җиреңнән үзең дә ышанарсың.
Да, Зилә.Даа..Әйе дисәң анаң үлә, юк дисәң атаң, дигән әйтем бар бит.Нәкъ шушы случай монда сезнең.Сезнең генә түгел инде хәзер , безнең дә .Мин дә көтмәгәндә сезнең лодкага утырдым бит .Егет жалко монда,жал- ко. Альбинасын бик ярата ул.Икенче яктан, әтисен югалтса?Бәлки син Зилә ханым, дөрестән дә белеп тотынгансыңдыр бу эшкә.Рәис тә Айратны үзенең улы түгеллеген белсә, нишләр.Кем белә, уйларга да куркыныч.
Шулай шул,иптәш генерал.Төннәремне йокламыйм инде дип, ясалма күз яшьләрен сөртеп алган булды Зилә.Ә эчтән генә сөенгәнен көчкә яшереп торды.Бу сарыгы да ышанып тора бит, генерал имеш, бигрәк беркатлы дип уйлады ул.Болай булгач булаа.
Син үзең ни диярсең Зилә ханым?Бу сер миннән тышка чыкмас чыгуын конечно.Ну Айрат бар бит әле, ул ничек күтәрер.
Айрат ул, иптәш Булатов, бик сабыр.Узар әле мәхәббәте.Яшьлектә булгалый инде .Кемдер ташлаша, кемдер кушыла.Шуңа күрә дә яшьлек бит инде ул.Аннары әнә Ахунычның кызы Алисә үзе дә үлеп гашыйк малайга.Бәлки Айрат та яңа баштан гашыйк булыр.
Ә нигә?Ул да бик матур кыз.Ике дус кода булып куйсалар, плохо что ли?Кая әлеее,Алиииса!дип кычкырды генерал.Әйе, әйе..Кер әле әйдә, кер сеңлем утыр диде ул, арганы йөзенә чыккан кызга карап.Зилә апаң белән без бераз яшьлекләрне искә алдык әле менә.Ә син Алиса, син значит Айратны яратам , дисең инде.Хорошоо, шәп егет, молодец.Бүген Айратны сезнең кулларга таршырам алайса.Ә хәзер кызлаар, сезне үземнең якын дусларым өчен генә булган кунак өенә илтеп куярлар.Айрат үзе дә сезнең янга килер.Давайте ял итегез, беркем комачауламас.Сез кайчан китәргә планлаштырдыгыз?
Рәхмәт, иптәш генерал, рәхмәт дип, торып басты Зилә.Безнең иртәгә төнге унынчы ярты да самолет.Шуңа билет алган идек.
Ярар,алайса давай , урнаша торыгыз.Айрат ышанмас та әле,әй сөенер инде.Вәәт, сюрприз ясыйбыз доктарга, диде генерал,Айрат өчен үзе дә сөенеп.Ә аэропортка иртәгә шофер илтеп куяр, ансы өчен борчылмагыз.Сезнең белән танышуга мин бик шат кызлар!Хушыгыз .
Генерал нык адымнар белән Зилә белән Альбинаны ишек төбенә хәтле озатып куйды Кешенең эчен ярып карап булмый шул.Ул да бу ике мескенгә карап, ышанмыйча булдыра алмады.Зилә өчен генә түгел, Рәис өчен кайгырды әле.Чөнки ата кеше өчен яраткан улы, нинди зур бәхет икәнен яхшы белә Булатов.Саубуллашып чыгып киткән бу ике гүзәлнең, төлке генә түгел, бүреләр дә икәненә гүпчим төшенмәде дә ул.
Ишектән чыгуга, уртача буйлы матур гына солдат, алдан сөйләшкәнчә аларны үз артыннан ияртте.Ләкин Зилә кире борылып,мин хәәзер Алисә ,бер минут, онытканмын бит дип, генерал бүлмәсен шакыды.
Гафу итегез, иптәш генерал диде ул, борчылган кыяфәт ясап.Онытып җибәргәнмен. Берничә көннән соң шушы хатны Айратка бирә алмаслар микән? дип, кечкенә сумкасыннан әзер хатны алды.Монда Альбинаның бер хирург дусты белән кочаклашып төшкән берничә фотосы.Элек тә ,Айратны көнләштереп шул егет белән йөрде инде ул.Әллә чынлап та йөриләрме шунда, Вальмир гел аларда хәзер.
Даа, нишлисең ди инде Зилә ханым.Әллә нинди әче язмышлар була.Күрә торып сеңлесенә өйләндереп булмас инде, бирергез хатны, тапшырырлар.
Шул вакыт дөбер шатыр яңгыр коярга тотынды.Кайдадыр четердәп яшен суккан тавыш ишетелде.Генерал хатны тоткан килеш Зиләгә карады.Өченче көн коя инде, иртәгедән конечно кояш күрсәтә.Может туктар диде ул.Бу балаларга да тизрәк кояш чыксын иде инде.
Чыгар дустым, чыгар .Болыт артыннан ялтырап чыкмый калганы юк аның.Яңгыры да туктар, яшене дә.Яшәргә кирәк..
Зилә чыгып киткәч, тәрәзә янына барып басты генерал.Ә бит күпме ирләр, Рәис кебек чит бала үстерәләр, дип уйлады ул.Хәер, бала ничек чит булсын инде .Тем более туганнан бирле кадерләп үстерсәң.Ээх егетләр, егетләр...Кояш чыгарга да исәбе юк, куера гына бугай әле , дип куркыныч, кара болыт баскан күккә карады Булатов...

Дәвамы бар.

(Альфира Кадырова-Гайфутдинова)