Ә кулыңда синең сирень иде

УТЫЗ БЕРЕНЧЕ БҮЛЕК

Ләкин, ни дисәң дә, сөюдән янган йөрәккә әмер биреп булмыйдыр ул.Синең көнләшмә, дигәнеңә дә карап тормый икән йөрәк.Бары мине генә ярата дигәнгә дә.Әнә шулай, үз көенә җайлап кына, тирә-якны эчтән генә күзәтеп , дөп-дөп тибә дә тибә икән ул.Айратның да сөю тулы йөрәге шул кайнар хисләрдән шашып шашып типте.. Ә кайда кайнар мәхәббәт, янәшәдә генә, кача поса көнләшү дә йөри икән шуул.Моңа кадәр көнләшүнең ни икәнен белмәгән Айрат ,әнә үзе дә сизмичә шул зәхмәткә иярде.Альбина аның бу гадәтен, тиз күреп алса да,бу хакта соңрак әйбәтләп сөйләшергә, ә хәзергә сабыр итәргә булды.Айратын бернигә карамый әлеккечә, саф хисләр белән яратудан туктамады ул.Сөеклесенең көннән көн үзенә тартылганын күреп, эчтән генә сөенде дә әле.Сөенмәслек тә түгел, берсеннән берсе чибәр кызларга карап та тормыйча, патша егетләренә тиң Айраты,бары Альбинаны гына ярата бит.Дөрес,аларның һәрвакыт икәү бергә җитәкләшеп укырга килгәннәрен, берсен берсе көтеп, парлап кайтып киткәннәрен күргән башкалар, аларның егет белән кыз икәненә тиз төшенделәр.Шуңа күрәме,Альбинага мәхәббәтен аңлатучы егетләр бетте диярлек.Айратка гашыйк булуның да, файдасыз икәнлеген ,кызлар тиз аңлады.Бәхетле, бу матур парга көнләшеп тә, яратып та карадылар.Ә алар гына, бернигә ихтибар итмичә,бер берсен шулай кадерләп, яратып,укуларын белделәр.Җитәкләшеп бергә авылга кайттылар, бергә киттеләр.Авылга кайтмаган атналарда Казан урамнарын әйләндедәр.Әнә шулай уңышлы гына укый торгач , сузылып кына кышлар да килеп җитте.Ә кыш ул, күрә, аңлый белсәң үзе бер дөнья.Альбина да, Айрат кебек үк бик ярата ап-ак кышларны.Сызгыра-сызгыра уйнаган шаян бураннарны да сагынып көтеп ала ул.Ә менә, аяк астында шыгырдаган кар җырын тыңлап, агачлардан коелган энҗе бөртегедәй бәсләрдән ап-ак булып йөргән, Айрат белән Альбинадан да бәхетле кеше бар микән бу айлы төннәрдә? Юктыр, мөгаен.Әнә бит яка, җиң эчләреннән кереп туңдырган салкын җилләргә дә, керфекләдә катып калган, челтәр кар бөртекләренә дә карап тормый алар.Чөнки керфектәге бәсләре , кайнар сулышлардан эреп тамса, салкын йөгергән гәүдәләрен, йөрәктәге кайнар хисләре җылытты.Ничә еллар , дус булган бу ике йөрәк хәзер сүзсез дә аңлашалар инде.Укып бетерүгә бергә булырга дип, вәгъдә бирүләре дә бер генә булмагандыр.Сирень чәчәген дә , яратып еш искә алалар.Хәзер әнә, Зиләнең дә, боларның арасына кысылып йөрергә вакыты калмады диярлек.Хатынының чыгырдан чыгып барганын күреп, Рәис аны кабат эшкә урнаштырды.
Тормыш шулай бер көйгә ,җай гына тәгәри бирде.Еллар да, мәңге кире кайтмас булып, кадерле истәлекләр, төрле хәтирәләр генә калдырып узды да, узды. Әле яңа гына укырга кергән кебек булсалар да, Альбина инде, менә сөенеп дүртенче курста укый башлады.Укытучылар бу мөлаем, тырыш кызга зур өметләр баглады.Укырга кергән елларында балалар врачы булырга хыялланган кызда хирург чалымнары күреп, шул юлны сайларга күндерделәр.Хирургия бүлегендә үзеннән бер курс алда укучы дусты Вальмир да, белгәннәре белән гел уртаклашып торды.Айратка билгеле бу ошап җитмичә, көнләшкән вакытлары да күп булды булуын. Ләкин ,авыр булса да, вакытында үзен кулга ала белде ул.Аның юкка гына көнләшүен күреп,Альбинаның җаны әрнеде. Юк, болай булмый, тамчыдан күл җыела бит, дип уйлады ул.Вакытында аңлашарга кирәк.Һәм менә авылларына кайткан бер кичтә, Айратын бу хакта җайлап кына, кисәтеп тә куйды.
Айрат, мин сине генә яратам диде ул.Си-не ге-нә.Аңладыңмы?Бүтән вакытта , мине дуслар белән күрә калсаң, мондый матур күзләрең белән карама яме кадерлем.Бер беребезгә ышанмагач нәрсә була инде ул?
Юк инде Альбинааа, бер сүз дә әйтмим бит.Әнә һаман да шул күзләрем генә сөйлидер..Әлбәттә ышанам мин сиңа.Мин бит үзем дә, сине бик каты яратам , диде Айрат , гафу үтенгәндәй.
Значит, мир, дип елмайды Альбина. Бүтән көнләшмәскә сүз бирдең?
Аннары , көтмәгәндә төнге урамны яңгыратып көлеп тә җибәрде.Айраат, мин имеее, кечкенәрәк чакта, бу олылар караңгыда ничек үбешәләр микән дип уйлый идем. Иреннәрен ничек табалар, борыннары да мешать итәдер инде ,дип.Айрат үзе дә , кызына кушылып көлә башлады.Иии,уйласаң , Альбина, син генә уйлыйсың мондый уйларны, диде ул шатлыктан бәреп чыккан күз яшьләрен сөртеп.
Әнә шулай гөрләшеп,әкрен генә кояшлы көннәр, айлы йолдызлы төннәр дә уза торды. Кышкы усал бураннарны сиздермичә генә,җылы җил егетләре алыштырды.Йөрәкләрне җилкендереп, гөрләвекләре , сайрар кошлары белән ,ямьле яз елмаеп яшел яулыгын болгады. Альбина инде, авыр да, катлаулы да дүртенче курсны бетерергә әзерләнде.Аңа хәзер, практика вакытларында, студент дип тә тормыйча, хәттә операциядән соң яраларны тегәргә дә, рөхсәт иттеләр .Ә хирурглар
ул теккән тигез җөйләрне мактап, башкаларга үрнәк итеп куя башлады.Аның бу уңышларын күреп Айрат та шатлыктан балкыды.Сөйгәненең алтын куллары, сабырлыгы белән горурланды ул.
Инде Зилә дә, чукынмыйлар шунда , үзләренә карасыннар дип кенә йөри башлаган иде.Ләкин гөнах шомлыгына каршы, бер ял көнендә Рәиснең күптәнге дус министры,ялтырап торган кара волгасы белән выжылдап ,капка төпләренә килеп туктамасынмы.Машина тавышын ишетеп, тәрәзәдән караган Зилә, бер кочак чәчәкләр күтәреп керүче таныш министрны күрсә, чишмәдән кайтып килүче Альбина шул министр артыннан ияргән гүзәл кызны күреп телсез калды..

УТЫЗ ИКЕНЧЕ БҮЛЕК

Я, аллам әллә күземә күренәме?Рәис, Рәиис! дип, иренә кычкырды Зилә.Дустың килгән...Теге индеее, Казандагы министрың.
Ярар килсә, кереер.Дөнья беткән сыман кыйланасың.Кунакка килгән кешенең керми киткәне юк иде әле моңарчы.
Ул да булмады , ишектәге кыңгырау җырлый башлады:Подмосковные вечераа...Бар инде Рәис, бер пошмистр булдың чистый , каршы чык баар.
Рәис өйдә кигән трикосын, чалбарга алмаштырып , ашыкмыйча гына өйалдына чыкты.Вәт сюрприз буу, Ахуныч!Алдан шалтыратсаң ни була иде инде ,я?Әйдә, әйдә, звонокларга басып торасың, тотасы да керәсе бит, студент еллардан дус булып йөр йөр дә, ишек төбендә тор.Нәрсә була инде бу , я?Бу принцесса кем әле?Исемен оныттым, дия-дия Рәис кунакларны өйгә алып керде .Алиса мин ,Рәис абый, Алиса дип чытлыкланды теге кызый.
Ә-ә, Алисәә бит әле.Гафу ит онытып җибәргәнмен.Киявең кая, ул кайтмадымени?диде дә , Рәис җавап та көтеп тормыйча , Зиләсенә кычкырды.Син кая югалдың соң? .Мине ашыктырган була бит әле.Өстәл әзерләгез барыгыз, әнә Алисә дә булышыр...
Чыгам, чыгам.Хәәәзер дип ,өйдә киеп йөри торган халатын матур күлмәккә алмаштырган , калын матур чәчләрен заколка белән эләктереп куйган Зилә дә бүлмәсеннән күренде.
Ишеттеңме син мин әйткәнне, Зилә?Ишетсәң шул, барыгыз кухняга.Айрат кая йөри, өйдәме ? диде дә Рәис елмаеп ,дусты янына чыгып утырды.Я Ахуныч, ни хәлләр?Ниләр җимереп ятасың инде?Эш белән түгелдер бит?Чәчүгә чыгар көннәр дә җитеп килә.Әле генә уборкалар бетте дип, сөенеп йөргән идек, уже чәчү дә җиткән.
Әйтмә инде, чәчәсең генә уборкасы да җитә.Шулай Рәис дус.Гомер арбасы тәгәри ул, майламасаң да шыгырдап тормый, элдерә генә.
Хатының нигә кайтмады? Бергә укып йөргән дусларын күрәсе килмимәллә?Ничә еллар күргән юк үзен, матур да иде инде, ә?.Алисә дә шуңа тарткан димме соң?
Алиса тач анасы малай, чынлап та.Матурлык та, характер да, суйган да каплаган. Роза үзе "Крутушка"да, крутить итеп ята әле, диде Ахуныч, көлеп.Яратааа, ял йортларын.
Ә минекен үзен генә җибәрерсең бар,Ахуныч.Бер көн тормый , үлә!.Көнләшеп теңкәгә тия малай.Үч иткәндәй, яшьлектә баш бетеп яратып йөргән кыз , күршедәге иптәш малайга килде. Вәт менә бу театр.Аннан кухня ягына карап пышылдап кына:Яшьли сөйгән ярлар онытылмай алар дип, җырлыйлар бит, дөрес икән ул, яшьти.Әле үзем генә шулай йөрсәм ярар иде, җитмәсә Айрат белән кызы йөри башлады хәзер.Монсы инде театр гына түгел, күп серияле кино!
Ахуныч үзе дә пышылдауга күчте.Әллә, шухыр-мухыр да бармы? онытмагач дим инде.Зиләң юкка көнләшмидер әле..
Юк ла, Сания бик тәртипле хатын.Бер сүз әйтеп кара, бәреп үтерер...Ике дус шулай кызып мәхәббәт темасына кереп кенә киткән иделәр, кухнядан Зилә тавышы ишетелде.
Әйдәгеез!Рәиис!
Әйдә капкалап алыйк әле, Ахуныч, бер чәркә дә җибәрми булмас, дип сервантының аскы бүлегеннән бер яхшы әрмән коньягын тартып чыгарды Рәис.Көн саен группадашлар очрашып тормый, шулай бит, ә-ә Ахуныч?!
Рәис белән дусты , аш бүлмәсеннән кереп, аерым шулай дуслар өчен ясалган бүлмәгә кереп утырдылар.Яшьлек, студент елларын искә ала-ала коньяк шешәсенең дә төбе күренде.Телләр язылып, яшерен серләр дә качып яткан җирдән өскә калкып чыкты.
Хакимыч, сиңа минем кыз ошыймы ?диде шунда, исерә башлаган дусты.Бер шәп кеше кирәк иде шул чибәргә.Никак ирләрдән уңмады.
Беренче ире авыртты дип ишеткән идем инде.Ансы ничек исән-сау, терелдеме?Ник тагын кияүгә чыкты что ли? Ирләрдән уңмады дисең.
Малай ,ул беренче кияү алтын булган бит.Авыртмаган да, балалар сүзе белән йөрсәң.Хәзер әнә ,бер зур больницада баш врач.Сүгә торгач, әйтеп ята кыз хәзер, мин аны яратмыйм, ямьсез ул дип.Икенчесе матур иде әнә, артистлар кебек.Тьфү, штырбит.
Ник нәрсә булган штырбиткә?диде, Рәис рюмкаларга эчемлек агызып.
Нәрсә булган дисеңме?Ыштансыз калдыра иде.Менә нәрсә булган.Яхшы эштә эшләгән матур егетне карточный жулик дип, кем уйласын.Әле ярый бер генә бүлмәле фатирда иделәр, документларын урлап ,шуны сатып качты бит.
Даа, матурларга матур кирәк шул.Алисәгә дә карап кына торырлык.Тере курчак инде прәме.Яшь чакта очраган булсааа..
Ниик?Хәзер дә соң түгел әле Хәкимыч, унҗиде ел күп мени?Иртә өйләндем бит..Менә синең кебек кияүләр булса, ә?диде министр, коньяктан аңы томаланып.Тик шул арада Рәис дустының шар булган күзләрен күрен , айнып киткәндәй булды. Рәис, алып куй әле бу шешәңне , әллә ниләр быкылдата башлады ату, диде ул шунда читенсенеп.Мужет малаең белән таныштырып карарбыз.Укып бетерүгә баш врач итеп урнаштырам инде мин аны.
Шәп идея дә малай, тегесе дә , монсыда дип көлде Рәис, но..Но..
Нәрсә но? Айрат өйләнмәгәндер бит әле? Үземнең дә күптән күргән юк.Сиңа ошаса чын солтандыр инде.
Юк лааа, өйләнмәгән.Быел бетерә мединститутны.Җәйгә , алты айга военный сборга җыена әле әнә..
Җибәрәсең что ли, әйдә сөйләшәм, алып калыйк.Нәрсә калган ди ул сборларда.Зур күнитек өстерәп, чабып йөрергә.
Минем Ахуныч, үземнең дә кеше бар ла ул.Рәхмәт конечно.Сызгырасы гына.Айрат кына бит, киребеткән.Кечкенәдән үзсүзле, турысын әйтә торган булды.Шул характер тәки бара, малай.Чир китә, характер кала диләрме әле?Барам дигән икән, значит үгетләү бесполезно.
Уважаю шундый егетләрне.Өйләнмәгәч , әйдә таныштырып карыйк булмаса.Алисә биш-алты яшькә зурырактыр инде күп булса.
Эш зурлыкта түгел, Ахуныч.Алисә ул Айраттан яшь тә күренә әле.Минеке тумас борын картайган бит, ачуың да килмәс идең.Прәвилный кеше.Әйттем бит, йөргән кызның кызы белән йөри дип.Зилә, шул Саниядән көнләшеп, ничә ел малай белән воевать итә инде.Юук малай, җиңә алмый.Уйлап та бирми Айрат , шул Альбинасыннан башка кызны просто күрми.
Бик матур мени соң? Сания кызын әйтәм.
Юк ла инде, әбисенәрәк ошаганмы шунда.Кечкенә генә, сары орчык .Ну ниндидер бер яраттыра торган сөйкемле ягы бар түлке.Башлы да булып чыкты , өстәвенә.Малай белән бергә укыйлар, ул түлке хирургка укый.
Ашап эчеп утыра торгач , бераз айнып та киттеләр.Мәхәббәттән эшкә күчеп, ул хакта да бәхәсләшеп алдылар.Ну барыбер , җепнең очы Алисә белән Айратка барып төртелде.
Үзе кая соң әле врач егет.Кайчаннан бирле утырабыз күренми, дип кыбырсады Ахуныч.Аның белән дә күрешеп алсак, китәрбез инде дустым.
Үзем дә күрми калдым әле, Ахуныч.Кая чыгып тайгандыр дип , ике дус , Зиләгә рәхмәт әйтеп, залга чыгып утырдылар.
Зилә , син шоферны ашатып ал әле, Алисәгә әйт әнә, алып керсен.Үзегез ашадыгызмы диде Рәис.
Әйе, ашадык , дип, Зилә кылтынланып ире янына чыгып утырды.Ә кызыгыыыз Ахуныч, просто чудо диде ул, күзләрен ялтыратып.Үз үзен тотышы, матурлыгы, ә эшчәнлеген күр әле син.Айт дигәнче, өстәлне әзерләп куйды бит, кулы кулга йокмый , молодееец.Әнә карале син, кунак мин дип тормый, пыр туздырып җыештыра, шоферны ашата үзе.Аннары Зилә кухня ягына күз ташлап:Минем малайга да шундый кыз булсааа, дип әйтеп ташламасынмы?
Кемнең ,баласын мактаганга битараф калганы бар.Ахунычка да Зилә ханбикә булып күренде.Кәефләре тагын да күтәрелеп, авызы ерылды.
-Шулай дисеңме Зилә матурым диде ул, шуны гына көткәндәй.Берегез королева, берегез принцесса булып яшәп ятар идегез , ә!Кияүдән дә чын король ясап куяр идем.
Ә , Зиләгә шул гына кирәк тә иде инде.Йөзләре яктырып, очып китәргә әзер коштай, канат кагынып куйды ул.
Шулай дисезме, Ахуныч? Шәп булыр иде.Күршедәге бер золушка белән ничә ел дуслашып йөри әнә.Бер дә күңелгә ята торган кыз түгел шул.Алисә белән дуслашып китсәләәәр, мин бик шат булыр идем лә.
Ул арада, кухня ягында ишек ачылган, ябылган тавышлар ишетелде.Кемнәрдер көлешеп куйды.
Кем бар анда, кызым?дип, Зилә дә урыныннан торды, ләкин , залга таба чыгып килүче Айратны күреп, кире диванга утырды.Менә безнең король улыбыз да кайтып җитте диде ул, елмаеп.
Төз гәүдәле, матур, озын буйлы егетне күреп, Ахуныч урыныннан ук торып басты..Даа, Рәис !Без картаймый кем картайсын инде?Кара әле син бу егетне.Нәрсә, нәрсә балалар матур инде безнең дип, Айрат белән күрешергә кулын сузды.
Ул да булмады , Алисә дә кухнядан чыгып,әтисе белән Рәис арасына кереп утырды.Кызның тездән генә кигән юбкасыннан күренеп торган төз аякларыннанмы, җиңелчә аңкыган затлы хушбуй исеннәнме Рәиснең тамагы кипте.Бераз вакыт төкреген йота алмый азапланды ул.
Менә улым, бу минем дусның кызы Алисә инде , диде ул ниһаять.Кечкенә вакытта гына күрешкәнегез бар иде, хәтерләмисездер инде .
Юк шул хәтерләмим, диде Айрат, Алисәгә күз кырые белән генә карап.Аның каравы, менә хәзер танырмын инде, дип елмайды.
Үз үзен тотышы, матурлыгы белән Ахунычны шаккаттырды Айрат.Кызга менә дигән әзер кияү бу, дип уйлады ул.Ничек тә кавыштырасы боларны, кыз бәйдән ычкына ату.Ләкин менә , егетнең генә шундый гүзәл кызга ихтибар итмичә, битараф утыруы бераз минлегенә тиде тидүен.Ну эчендәгесен оста яшерә белде ул.
Ну Айрат, укулар ничек? Тәмамларга да күп калмый,диде әтиең.Военный сборга да җыенасың икән , диде Ахуныч елмаеп.Молодеец, уважаю.Озатырга Алисә белән әйләнербез әле.
Әйе, әлбәттә кайтырсыз.Әти хәбәр итәр, диде Айрат.Ә каршында гына, Алисәнең, зур кара күзләрен төбәп, үзен ашарлык булып утырганын күрмәде дә ул.

Дәвамы бар

(Альфира Кадырова-Гайфутдинова)