Сельские нивы
-3 °С
Облачно
АНТИТЕРРОР
Все новости
Литература
28 Марта 2023, 12:00

Доктор

Хикәянең авторы: Альфира Кадыйрова-Гәйфетдинова. 3-4 бүлекләр. Аллаһка шөкер,урыслар әйтмешли,Фәнис яхшы сүрприз ясады.Бик шәп сүрприз булды бу,җаным.Накыянең моңа кадәр борчылып йөргән күзләренә нур кунды.Аларга карап көлеп торган улына бармак янаган булды да,кунакларны өйгә чакырды: Әйдәгез,әйдә,дип капканы ачты ул.Рәхим итегез,поҗалысты кодагый.Әйдә,керегез.Илфат,син нәрсә шаккатып торасың?Алып кер кунакларны.

Доктор
Доктор

Аллаһка шөкер,урыслар әйтмешли,Фәнис яхшы сүрприз ясады.Бик шәп сүрприз булды бу,җаным.
Накыянең моңа кадәр борчылып йөргән күзләренә нур кунды.Аларга карап көлеп торган улына бармак янаган булды да,кунакларны өйгә чакырды :Әйдәгез,әйдә,дип капканы ачты ул.Рәхим итегез,поҗалысты кодагый.Әйдә,керегез.Илфат,син нәрсә шаккатып торасың?Алып кер кунакларны.
Бар җирдән чисталык,муллык исе аңкып торган киң ,төзек каралты кураны күреп кунакларның йөзе тагын да ачылып китте.Фәнисне юкка гына сайламаганбыз, кода.Һеей,карале син мондагы тәртипне,матурлыкны.Менә берничә елдан үзем дә бу якларга кайтам Ходай кушса,дип Таһир алдан хатынын уздырды.Әйдәгез,диде ул.Бераз сөйләшеп,киңәшләшеп алыйк.
Нәкыя дә булачак кода кодагыйларын бик ошатты.Кода:мин генерал дип, әллә кем булып утырмый ,Светлананы да генерал хатыны димәссең,дип уйлап,куанычы әченә сыймады.
Әйдәгез,кухняда гына чәй әчеп алыйк,дип кунакларны өстәл артына утыртты ул.Кызлар да кайтып җитәр.Әле никахка вакыт бар.Сез юлдан бераз ял итеп алырсыз.Аннары бәйрәм өстәле артына күчәрбез.
Шулай итеп матур җәйге бер көндә Илфат белән Нәкыя улларын башлы күзле иттеләр.Кунаклар кайттылар,никах та укылды.Маринага да үзенең ризалыгы белән Мәрьям дип,бик матур исем кушып куйдылар.
Мәрьям исеме бигрәк матур,кода дип пышылдады,Таһир.Үзем дә Маринага күп вакыт Мәрьям,дип эндәшә идем.Яшь вакытта ахмак буласың бит.Янәсе ,урыслар арасында яшәгәч,кызга урыс исеме кушам.Ярый әле,киявем татар булсын дигән хыялларым чынга ашты,рәхмәт.Бик матур парлар,бәхетле булсыннар.
Әйе,кода,Аллага шөкер,барыбызга исән сау яшәргә язсын.Менә Мәрьямнең дә ашар ризыгы монда язгач,ерак араларны якын итеп авылга кайтты бит.Башта урыс кызы дигәч,бик курыккан идек.Хәзер сөенәбез,кода.Ни хатын,ни мин үзем урысча белмибез бит.
Ничава,кода,ничава.Мәрьям дә,хатын да татарча аңлыйлар , Аллага шөкер .Мәрьям әниләр янында үсте бит.Җәй буе татарлар арасында яшәп,урысчасын да онытып кайта иде әле.Фәнис ничек әйтмәгән,чурт малайны син аны.Аның белән татарча сөйләшә идем бит,югыйсә.
Безне: нәрсә әйтерләр, дигәндер инде.Ә без бер балабызга да каршы килмәдек,кода.Теләп алган картам-тешли тешли тартам,дигән бит борынгылар.Үзләре бер берсен яратканнар икән,без ничек каршы килик ди инде.
Рәхмәт,молодец кода.Марҗа кызы дип тормагансыз ,ризалык биргәнсез.
Шулай итеп,көндез башланып киткән бәйрәм айлы төнгә бәйләнеп ,якын тирә шау гөр килеп торды.Кайтасы кунаклар кайтты, уен көлке,җыр тавышлары төнге болынга таралды.
Әле Таһирның шоферы яшьләрне кунак йортына илтеп куйгач та,йокларга ятарга теләүче булмады.Таңга кадәр рәхәтләнеп күңел ачтылар.Көне дә бик матур кояшлы көн булды.Иртән бераз куркытып йөргән болытлар таралып,кичкә кадәр кояш нурын сипте.Төнге аяз күктә сөенеп ай йөзде,йолдызлар җемелдәште.
Ике көннән кода кодагыйлар,бер айдан туйга кайтырга сөйләшеп юлга кузгалдылар.Бик тыныч күңел белән китәм,диде Таһир.Кызым яхшы кулларга әләкте Аллахка шөкер.Туйдан соң кода,безгә Саратовка барырбыз.Яшьләр үзләре торырлар әле.Сез дә бер дөнья күреп кайтырсыз.
Светлана белән Таһирны озаткач,Илфатларга бераз ямансу да булып калды әле.Өйләр бушап калган сыман булды әле бу,Нәкый,диде Илфат ямансулап.Бигрәк ачык күңелле кешеләр булып чыктылар.Генерал дип әйтмәссең дә.
Әйе шул,Ипат.Мин дә бик курыккан идем.
Ире үз исемен кыскартып әйткәндә Нәкыя дә гел иренең исемен бозып әйтә иде.Янәсе акылга утырта.Ләкин тегесенең генә гомер буе бик исе китеп тормыйча,һаман да шул Нәкый гына дип әйткәләвен дәвам итте.Мин хатын, аны шундый яратып әйтәм,дип көлә иде ул.Нәкыяләр күп бит алар,ә менә Нәкый бер генә .Син генә ул минем.
Кызлар да,хет тагын берәр көн тормадылар шунда,дип сүзен дәвам итте Илфат.Кайтулары кайчан да,китүләре кайчан.Дөнья куып,туйганчы сөйләшмичә дә калабыз.Әнисе,килен татарча аңларга маташа бугай үзе.
Әйе,миңа да әни дип,әйтә бит.Ишеттеңме,Илфат.Әшкә дә булган, ии Аллага шөкер.Бар савыт сабаны ялт итеп юып куйды бит,ә?
Шулай хатын,шулай.Пыш-пыш килеп гайбәт чәчүчеләрнең арт сабагын укыттык,җаным.Исән сау бер туйларны да уздырып җибәрсәк була аннары.Өстебездән бер олы йөк төшә.Кызлар башлы күзле, малай өйләнгән. Кунакка китәрбез аннары,Аллах теләсә.Кода дөрес әйтә ул,Нәкыя.Эш эш дип,беркая барган булмады бәгърем.
Барырбыз,барырбыз.Икебез дә пенсия алабыз хәзер.Өчтән дүрттән торып эшкә чабасы юк.Дөнья күреп кайтырбыз Аллах бирса.
Моңа кадәр иренә дә әйтмичә борчылып йөргән Накыянең күңеле тынычланып калды.Марҗа килен дип,әллә ниләр уйлап йөргәненә үзен битәрләде. Фәнисне ачуланып йөргән идек Илфат,диде ул,җитди генә.Нинди килен алып кайтты бит.Җитмәсә әле фельдшер .
Фельдшер икән шул.Үзем дә ишеткәч,шаклар каттым.Зөлфия медпунктны кемгә тапшырып пенсиягә китәргә белмичә йөри иде . Менә бит,Мәрьям теләсә, шунда урнашыр.Ә нәрсә,санчастьтә эшләгәнне монда гына эшләр әле. Нәрсә сүзсез калдың,әнисе.Әш булганда әшлисе инде.Яшь чаклары бит әле.
Үзе карар инде,Илфат,Мәрьямне әйтәм.Без әйтсәк,Сезнең аркада гына кердем диярлек була күрмәсен тагын.Түлке бик тынгысыз инде фельдшер әше,ай-яй..Көне юк,төне дигәндәй.Авылы да зур бит аның.
Ник Накый,эшнең җиңеле юк инде аның.Синеке җиңел иде шту ли.Төнге өчтә фермага йөгерә идең.Ярар,күтәрәсе төшерәсе юк.Чиста,җылы бүлмәдә утырасы.Фәнискә әйтеп карармын әле.
Ярар,ярар,әйтерсең.Туйлар узсын инде.Җитешер.
Ләкин,авылда чыбыксыз телефон яхшы әшли бит.Килен килеп,ике атна узмады,Илфатларның ишеген кактылар.
Кем анда ишеккә сыймый? Накыя сорап та тормыйча, төбенә кадәр ишекне ачып җибәрде.Әә,Зөлфия,син икәнсең .Ни хәлләрең бар? Син кызый,Мәрьям янынадыр инде.Әйтмәсәң дә күзләрең әйтә.Әйдә өйгә кер.Әйдә,әйдә.
Каян белдең,Нәкыя? Әйе шул,Марьям белән танышасым килгән иде.Өйдәме соң?
Өйдә булмыйча кая булсын инде Зөлфия.Бакчада иде әле.Син бар,керә тор.Хәзер чакырам.Мәрьяәәм!Мәрьям..Синең янга килгәннәр иде,килен.
Кыска җиңле чәчәкле матур күлмәк кигән,кап кара чәчләрен ике яктан үреп җилкәсенә салган үсмерләргә хас яшь кенә хатынны күргәч,Зөлфия әллә нишләп китте.
Ник кердем инде? Моннан нинди фельдшер чыксын,дигәндәй бер Мәрьямгә, бер Нәкыягә аптырап карады ул.Эшемне тапшырыр кеше таптым дип иртәрәк сөенгәнмен икән бит.
Исанмесез,диде Мәрьям татарчаны үзенчә бозып.Вы что то хотели?
Зөлфия икеләнеп калуын яшерергә теләп,Накыягә карап куйды.Әә,да,да, диде ул елмаеп.У меня для вас есть предложение. Зөлфия нигә килгәнен минут эчендә урысча аңлатып та бирле. Ай-да,соглашайся!
Сүзнең ни хакта барганын аңлап алган Нәкыя гына,нет,Мәрьям,нет дип,сүзгә кушылды.Пусле свадьбы инде.Скуро туй бит.Зөлфия,ике атналары калып бара туйга.Син кызый ,моңа хәтле түзгәнне түзә күр инде зинһар.
Мин иртәгә үк эшкә урнаш,димим бит,Нәкыя.Әле берничә ай буе бергә эшләмичә,бераз өйрәтмичә булмас.Аннары әшкә кулы ятамы юкмы? Бераз күзәтмичә дә булмый Накия.Безнең кулларга кеше гомере бәйләнгән .Уйнап йөрергә ярамый.Бик җаваплы эш.
Әйе,Зөлфия,аңлыйм.Килен үзе җавап бирер инде.Эшлим,дисә без каршы килмибез,әлбәттә.
Мәрьям,килен скажи Зөлфия апа,работать пойдешмы?
Мәрьям белән Зөлфия матур гына көлешеп куйдылар.
Пойду,әни,пойду,дип елмайды Марина-Мәрьям.Шуңа укыдым бит.
Значит,сөйләштек,дип Зөлфия китәр якка борылды.Иртәгә медпунктта көтәм алайса.
Хорошо,досвиданье.
Ии,Зөлфия,килеп кермәс борын эшкә кертү әллә ничек була бит әле.Накыя аптырап бер Зөлфиягә,бер киленнәренә карады.Фәнис ни әйтер тагын? И -и Аллакаем,Зөлфия,кодалардан да читен бит әле.
Ник Накыя эш булганда урнашып калсын,авылда фермага менмәс бит инде.Әйтәм бит, үзем дә берничә ай эшләрмен Аллах бирса.Әйдә,икеләнеп торма әле,хуш.
Шулай дип,саубуллашып Зөлфия чыгып та китте.
Фәнис нәрсә дияр микән?дип килененә карады Накыя. Ачуланмасмы?
Мин,әни,Фәнис белән үзем сөйләшермен.Шуңа укыдым бит инде.Өйдә ятканчы рәхәтләнеп эшләрмен.Кайгырма,яме?
Ә бер ике көннән Мәрьям авылдагы хәйран ару гына медпункт белән танышып йөри иде инде.

Мәрьямнең эшкә урнашуына Фәнис каршы килмәде.Бик әйбәт булыр,Маша,эшләп кара.Ошамаса чыгарсың диде ул,әтисе кебек үк хатынының исемен кыскартып.Мин дә АТХ га барып карыйм әле,Камаз шоферы кирәк дип ишеткән идем.
Шулай итеп,әниләре Накыя туйлардан соң җитешер идегез,дип бераз безелдәп торса да ,яшьләрнең икесе дә озак көттермичә әшкә урнашып кайттылар.Фәнис дулкынланып әле әз генә йөргән Камазга утырса,шундый ук хисләр белән Мәрьям дә медпункт ишеген ачты.Һәм менә алар күпләрне көнләштереп,олы тормыш сукмагына аяк бастылар.Иртән күтәренке күңел белән чыгып китсәләр,кичләрен сагынышып бер бер артлы өйгә ашыктылар.
Авыл халкы бигрәк тә,чәчен җыеп калпак астына тыккан,зифа буена ап-ак халат кигән Мәрьямгә карап таң калды.
Ии,Илфат килененең матурлыгыы!, диде берәүләр.Шундый ачык күңелле,елмаеп кына тора инде менә.
Әйе икән шул,яшь булса да күп тә белә,кулы да җиңел.Укол кадыганын сизмичә дә калдык, диде икенчеләр.
Ә исемгә килгәндә,алдагы фельдшерны Зөлфия,Зөлфия апа, дисәләр,Марина Таһир кызына доктор сүзе ябышып калды.Әллә халык Марина, я булмаса Мәрьям дияргә белмәдеме,әллә Зөлфиянең, менә сезгә яшь доктор дигәне йогынты ясадымы,Маринага чынлап та исем белән эндәшүче табылмады.Олысы,кечесе зурлап,доктор,диделәр.
Шикләнеп кенә Мәрьям янына кергән авыл халкы яшь докторның яхшы белгеч буласына көннән көн күбрәк инанды.
Әнисе дә врач икән бит,шуңа бала-чактан күреп өйрәнеп үскәндер,дип сөйләште алар.Миңа диагноз куйган иде,район врачлары да шуны раслады,карале белә икән,имее ,диеште кайберәүләр.
Мәрьямгә ышаныч,хөрмәт хисе көннән көн арта барды.Бик матур итеп урысча сөйләшсә дә,татарча күп сүзләрне аңлавы белән дә тиз арада кешеләрнең ихтирамын яулады доктор.
Әкрен көннәр уза торды.Инде менә шаулап туйлар да үзып китте.Мәрьям дә авылга ияләнә башлады.Җитмәсә бер ике елдан әти әниләре дә бу якларга кайтырга ниятләп торалар хәзер.Кыскасы,Илфатларның тормыш арбасы үз эзенә төшеп утырды да,алга ыргылды.
Хәзер аларның тормышына күпләр сокланып карадылар.Малае армиядән марҗага өйләнеп кайткан дип,мыек астыннан астыртын гына көлеп йөрүчеләрнең дә йөрәкләре янды.Шулай булмый ни,марҗа дигәннәре беренчедән мишәр кызы булса,икенчедән әтисе генерал да булып чыкты бит әле.Җитмәсә,үзе әнә,авылда иң кирәкле кеше-доктор хәзер.
Авыл халкының киленнәрен үз итүенә Илфат белән Накыя бигрәк тә сөенделәр.Балалары өчен җаннары тыныч иде хәзер аларның.Куаныч шатлыкларын артык тышка чыгармыйча тыныч кына яшәүләрен дәвам итте алар. .Тора бара Мәрьям дә авылдагы әшләргә ияләнә төште.Чишмәдән суын да алып кайтты,бакчада да кайнашты.Доктор,дип, капка шакыган бер генә кешене дә тыңламыйча качып калмады.Шулай итеп,Марина-Мәрьям тиз арада өйдә генә түгел, гөрләп торган авылның да үз кешесенә әйләнеп куйды.Олысы кечесе хөрмәт итте,яратты.Бигрәк тә,кызыл хаҗ төшкән сумкасын тотып авыру янына ашыкканын күреп,өйләнми йөргән егетләрнең йөрәкләре дөпелдәп типте.Чибәр шәһәр кызын күреп,дулкынланудан йөзләренә алсулык йөгерде.Бигрәк тә авыл хуҗалыгы институтында укып йөргән Муса күзен ала алмады Мәрьямнән.Аны күрәсе килеп,кирәк булмаса да медпукт тирәләрен ничә урады микән ул.Үзенә насыйп түгеллеген,авылдашы Фәнис хатыны икәнен яхшы белсә дә,йөрәген тыңлата алмыйча,мәһәббәттән янды,көйде.Төннәр буе уйланып, күз дә йоммаган чаклары артты гына.
Әкренләп табигать көзләргә керергә әзерләнде.Әйтерсең, Мусаның сары сагышлары агачларга да күчте.Яфраклар алтынсу,кызыл төсләргә керделәр.Шомыртлар каралды,миләш тәлгәшләре уттай янды.
Әле ярый,бераз моңланырга
Табигатьтә алтын көзләр бар.
Үзебез дә белеп бетермәгән
Дистәләгән серле төсләр бар.
Әйе,табигатьтә һәр фасыл үзенчә матур.Җәйме,көзме,һәркайсы күңелләрдә матур хисләр уята.Җырлата да,елата да.Сагышларга да сала, юата да.Ниндидер кайгы,сагышлары шушы сары көзләргә бәйләнгән кешеләр дә,юук,яратмыйбыз көзне,дисәләр дә,барыбер тирә якка сокланып карыйлар.Чөнки, кояш нурларында җемелдәп утырган сары яфраклар арасында,горур гына чайкалган ямь яшел чыршы наратларга сокланмыйча мөмкин дә түгел бит.Ә диңгездәй дулкынланып утырган иген кырларын,кояшка тартылган көнбагышларны? Аларны ничек яратмыйсың ди инде? Әлбәттә,яратабыз,сокланабыз.Моның өчен бары күңелең саф булып,матурлыкны күрә белергә генә кирәк.
Шушы матурлыктан хозурланып йөргән көннәрнең берендә,Илфатлар кодаларыннан кунакка чакыру хәбәре алдылар.
Ии,бу коданы әйтәм дип,иренә пышылдады Нәкыя.Үзе авыл малае була торып,уттай кызу урак өстендә кунакка чакырып ятмаса,ә-ә Илфат.Бәрәңгене кем казыр?
Ярар,Накый,чәпчемә әле,дип,хатынын бүлдерде Илфат.Мал туар юк,сыер савасы дип иртүк күз ертып торасы түгел.Бәрәңгене генә малаең алыр әле.Кайчаннан бирле икебез алдык, яшьләр, тырышырлар.Барабыз,все.
Әтисенең бу ниятен Фәнис белән Мәрьям хуплады гына.Без бала-чага түгел бит инде , диде алар.Барып кайтыгыз.Казырбыз да,базга да салырбыз.
Ләкин,менә нәкь шушы бәрәңге аркасында ишек алдындагы иске өйгә чыгып утырырбыз,дип ул вакытта ни Накыянең ни Илфатның башына килмәде. Белгән булсалар,бәлки , кышын гына чыгып киткән булырлар иде лә,ләкин, алга килми,белеп булмый башның ни күрәчәген, дип,алар да берни сизенмичә юлга кузгалдылар.
Кода-кодагыйлар якын туганырыдай бик җылы каршы алып,ун көн буе рәхәтләнеп кунак итте аларны.Шәһәрнең төрле җирләрендә йөрделәр,борынгы сәүдәгәр йортларын кызыксынып карадылар.Аннары әле борынгыдан килгән риваятьләр буенча Саратовның,татарча Сары тау икәнен ишетеп тә шаккаттылар. Шулай итеп,өч көннән артык тормыйбыз,дип килгән кодалар ун көн була дигәндә генә кире кайту ягына кузгалдылар.
Җәйгә безгә кайтырсыз,дип саубуллашты Илфат .Ну,кода,рәхмәт диде ул,кочагын җәеп.Сабан туйларны алдан хәбәр итәрбез.
Менә инде алар вагоннар җырын тыңлап туган якларына якынлашалар.Артларыннан яшел чыршылар, ак каеннар йөгерә.Моңсуланып калган басу кырлар сәләм бирәләр.
Болай озак аерылып торган юк иде,Нәкый,өйне тапсак ярый инде,дип елмайды Илфат.Кеше ел саен айлар буе ничек ял итеп йөридер,белмим.Мин эт кебек ардым,хатын.
Мин дә нәкь менә синең кебек,Ипат.Ардыым.Нәкыя дә иренең исемен кыскартып кына,көлеп куйды.Аллахка шөкер,тиздән кайтып җитәбез .Ай Аллам,йөргән кеше йөрсен,миңа мондый озын юллар бармый икән ту же.
Авылга кергәндә,аларны чын авыл көзе каршы алды.Пыскаклап яуган яңгыр астында шыбыр шыбыр сары яфраклар коела.Бәрәңге бакчаларын берәүләр көздән сукалатып куйсалар,икенчеләр өем өем чергән тирес түккәннәр.Яңгыр астында каз үрдәкләр таптана. Күлләвекләрдә баштан аяк пычракка батып бала -чага пычтырдый.
Аллахка шөкер,кайтып җиттек,дип иркен сулыш алды Нәкыя.Үзебезнең авылдан да матур җир юк агай.Матур булса да шәһәрне мактар өчен,шәһәрдә туарга кирәктер.Без авыл балаларын авылларыбыз тарта. Безгә иркенләп авылда яшәргә рәхәт.
Илфат белән Нәкыя яңгыр юып чыгарган ташларга басып,өйләренә якынлаштылар.
Карале,Нәкый,диде Илфат күчтәнәчләр салынган сумкасын бер кулдан икенчесенә алыштырып.Сиңа да шулай микән соң,миңа ун гына көн түгел ун ел югалып торган кебек.
Миңа да шулай,шулай Илфат.Гомер эченә бер чыгып киткәнгәдер инде ул.Балалар эштә микән?
Атна уртасы гына бит.Әлбәттә балалар эштәдер .Бәрәңгене генә менә,ала алдылар микән?
Очраган авылдашлары белән матур гына исәнләшеп кайта торгач,өйләренә дә җитте алар.Ну хатын,менә үзебезнең ял йортыбыз, дип, капканы ачты Илфат.Уз әйдә.Кунакта рәхәт булса да , үз өеңә җитми инде,җаным.Үз өемдәәә,үз көем.
Өй ишеген ачканчы ,сумкаларын баскыч төбенә куеп,бакча ягына чыгып китте Илфат.Булдырганнар хатын,тәртип диде ул , артыннан ияргән Нәкыягә карап.Бакчалар ялт иткән,күрәсеңме?.Бәрәңгене дә, әнә, казыганнар да,базга да салганнар.Нишләрләр,дигән идең, Аллаһка шөкер,булган бу .Әәх,бу көзге яфраклар исе,ә? Тоясыңмы,Нәкыя? Тыз быз чапкан машиналарның газ исе түгел инде бу,әә?
Әйе,без җир балалары шул, Илфат.Безгә,егет,тирес исе дә тәмле.Яфраклар исен әйтеп тә торасы юк.Әйдә,керик.Чәйләп алырбыз.Яшьләр кайтуына ашарга да әмәллисе булыр.Әйдә,әйдә.
Дәвамы бар.
Автор:Лилия Сайфутдинова
Читайте нас: